Η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία νέου ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες, το οποίο απλουστεύει τα υφιστάμενα προγράμματα στον συγκεκριμένο τομέα.

Το ταμείο αποτελείται από τα προγράμματα «Δικαιώματα και αξίες» και «Δικαιοσύνη». Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός του ταμείου ανέρχεται σε 947 εκατ. ευρώ για την επταετή περίοδο —642 εκατ. ευρώ για το πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες» και 305 εκατ. ευρώ για το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη». Το συνολικό ποσό είναι περίπου ισοδύναμο με το αντίστοιχο ποσό της προηγούμενης δημοσιονομικής περιόδου.

Το ταμείο θα υποστηρίζει τις δραστηριότητες διαφόρων παραγόντων στον τομέα των δικαιωμάτων και των αξιών, όπως ΜΚΟ, φορέων ισότητας, δημόσιων διοικήσεων, δικαστικών δικτύων ή πανεπιστημίων.

 Τι αλλάζει στο ισχύον πλαίσιο;

Η δημιουργία ενός ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες και τα δύο υποκείμενα προγράμματά του απλοποιούν την τρέχουσα κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με την ύπαρξη τριών προγραμμάτων.

Ειδικότερα, η πτυχή της ιθαγένειας, η οποία ρυθμίζεται επί του παρόντος από δύο διαφορετικά προγράμματα, θα καλύπτεται μόνο από το νέο πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες», κάτι που θα επιτρέψει την ανάπτυξη συνεργειών.

Πρόγραμμα «Δικαιώματα και αξίες»

Στόχος του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες» είναι η προστασία και η προαγωγή των δικαιωμάτων και των αξιών όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ, μεταξύ άλλων με τη στήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να διατηρηθούν οι ανοικτές, δημοκρατικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίες.

Το πρόγραμμα έχει τρεις ειδικούς στόχους:

• να προωθεί την ισότητα και τα δικαιώματα (σκέλος «Ισότητα και δικαιώματα»),
• να προωθεί τη δραστηριοποίηση και τη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική ζωή της Ένωσης (σκέλος «Δραστηριοποίηση και συμμετοχή των πολιτών»),
• να καταπολεμά τη βία (σκέλος «Δάφνη»).

Τι είδους δραστηριότητες θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες»;

• ευαισθητοποίηση και κατάρτιση με σκοπό να γίνουν ευρύτερα γνωστές οι πολιτικές και τα δικαιώματα στους τομείς που καλύπτονται από το πρόγραμμα, καθώς και η αντίληψη σχετικά με τον πολιτισμό, την ιστορία και τη μνήμη της Ευρώπης·
• αμοιβαία μάθηση μεταξύ των ενδιαφερομένων, με σκοπό να βελτιωθούν η γνώση, η αμοιβαία κατανόηση και η συμμετοχή στα κοινά και στις δημοκρατικές διαδικασίες, καθώς και δραστηριότητες αδελφοποίησης πόλεων για να έρθουν σε επαφή Ευρωπαίοι διαφορετικών εθνικοτήτων και πολιτισμών·
• δραστηριότητες ανάλυσης και παρακολούθησης με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της κατάστασης σε επίπεδο κρατών μελών και ΕΕ, καθώς και την αποτελεσματικότερη υλοποίηση της ενωσιακής νομοθεσίας και των ενωσιακών πολιτικών·
• στήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, με την ενθάρρυνση και τη διευκόλυνση της ενεργού συμμετοχής στην οικοδόμηση μιας πιο δημοκρατικής Ένωσης, καθώς και τη συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων και των αξιών·
• ανάπτυξη της ικανότητας των ευρωπαϊκών δικτύων, με σκοπό την προώθηση και την περαιτέρω ανάπτυξη του ενωσιακού δικαίου και των ενωσιακών στόχων και στρατηγικών πολιτικής, καθώς και στήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στους τομείς του προγράμματος.

Το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη»

Σκοπός του προγράμματος «Δικαιοσύνη» είναι να συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης βασισμένου στο κράτος δικαίου, την αμοιβαία αναγνώριση και την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη»:

• θα διευκολύνει και θα στηρίζει τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις και θα προάγει το κράτος δικαίου, για παράδειγμα στηρίζοντας τις προσπάθειες για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης και της εκτέλεσης των αποφάσεων·
• θα στηρίζει και θα προωθεί την κατάρτιση δικαστικών, με σκοπό να εδραιωθεί κοινός νομικός και δικαστικός πολιτισμός και κοινή νοοτροπία κράτους δικαίου·
• θα διευκολύνει την ουσιαστική πρόσβαση όλων στη δικαιοσύνη και τη δυνατότητα ουσιαστικής έννομης προστασίας· θα προωθεί αποτελεσματικές αστικές και ποινικές διαδικασίες, θα προάγει και θα στηρίζει τα δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, καθώς και τα δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων και των κατηγορουμένων σε ποινικές διαδικασίες.

Τι είδους δραστηριότητες θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος «Δικαιοσύνη»;

• ευαισθητοποίηση και κατάρτιση· θα βοηθά τους ενδιαφερόμενους φορείς να βελτιώσουν τη γνώση που έχουν όσον αφορά τις πολιτικές και τη νομοθεσία της Ένωσης, για παράδειγμα στον τομέα του ουσιαστικού και του δικονομικού δικαίου, των νομικών πράξεων για τη δικαστική συνεργασία, ή της σχετικής νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
• αμοιβαία μάθηση μέσω της ανταλλαγής ορθών πρακτικών μεταξύ των ενδιαφερομένων, με σκοπό να βελτιωθεί η αμοιβαία κατανόηση του αστικού και του ποινικού δικαίου και των νομικών και δικαστικών συστημάτων των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένου του κράτους δικαίου·
• δραστηριότητες ανάλυσης και παρακολούθησης, προκειμένου να βελτιωθούν η γνώση και η κατανόηση ενδεχόμενων εμποδίων στην ομαλή λειτουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης·
• ανάπτυξη και χρήση των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ), για να βελτιωθούν η αποτελεσματικότητα των δικαστικών συστημάτων και η μεταξύ τους συνεργασία, καθώς και η διασυνοριακή διαλειτουργικότητα των συστημάτων και των εφαρμογών·
• ανάπτυξη της ικανότητας των βασικών δικτύων που λειτουργούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και στήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στους τομείς του προγράμματος.

Πώς θα υποστηριχθούν οι ΜΚΟ;

Ο ρόλος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών είναι πολύ σημαντικός για την υλοποίηση του ταμείου για τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα και τις αξίες. Ειδικότερα, στόχος του προγράμματος «Δικαιώματα και αξίες» θα είναι η προστασία και η προαγωγή των δικαιωμάτων και των αξιών όπως κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της ΕΕ, μεταξύ άλλων με τη στήριξη των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να διατηρηθούν οι ανοικτές, δημοκρατικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίες.

Το ταμείο θα χρηματοδοτεί ΜΚΟ για την προώθηση δράσεων στο πλαίσιο των τριών ειδικών στόχων του, σε συνέχεια της σημερινής πρακτικής. Οι στόχοι αυτοί περιλαμβάνουν, ενδεικτικά, έργα για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, έργα για την προώθηση των δικαιωμάτων του παιδιού και έργα μνήμης.

Επίσης, το πρόγραμμα θα χρηματοδοτεί δραστηριότητες που θα ενθαρρύνουν και θα διευκολύνουν την ενεργό συμμετοχή στην οικοδόμηση μιας πιο δημοκρατικής Ένωσης, καθώς και τη συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων και των αξιών μέσω της στήριξης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων ΜΚΟ και ομάδων προβληματισμού.

Επιπλέον, το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη» θα υποστηρίζει επίσης τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου, π.χ., να διευκολυνθεί η ουσιαστική πρόσβαση όλων στη δικαιοσύνη.

Πώς συνδέεται το ταμείο με τον νέο μηχανισμό που πρότεινε η Επιτροπή σχετικά με το κράτος δικαίου στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο;

Ο προτεινόμενος κανονισμός παρέχει στην Ένωση τα αναγκαία μέσα ώστε να προστατεύει αποτελεσματικότερα τον προϋπολογισμό της, όταν αδυναμίες στο κράτος δικαίου παρεμποδίζουν —ή απειλούν να παρεμποδίσουν— τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση και τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης.

Ο ρόλος του ταμείου είναι διαφορετικός: καλείται να προωθεί πολιτικές που συνάδουν με τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ευρωπαϊκές αξίες. Επίσης, Θα στηρίξει την περαιτέρω ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού χώρου δικαιοσύνης βασισμένου στο κράτος δικαίου και στην αμοιβαία αναγνώριση και εμπιστοσύνη, και θα εξασφαλίσει ότι οι πολίτες μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.