Δημιουργήθηκαν περίπου 3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας· η απασχόληση αυξήθηκε· η φτώχεια υποχώρησε. Ωστόσο, η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, με τεράστιες αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών. Οι αγορές εργασίας και οι κοινωνίες θα πρέπει να προσαρμοστούν σε νέες μορφές εργασίας.

Η φετινή έκθεση για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις (ESDE) εστιάστηκε στην απασχόληση ως μέσο αντιμετώπισης της φτώχειας, στην ψηφιοποίηση και το μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας, στον ρόλο του κοινωνικού διαλόγου, στις αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών και στην ένταξη των μεταναστών στην αγορά εργασίας.

Η κ. Μαριάν Τίσεν, Επίτροπος αρμόδια για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις, τις δεξιότητες και την κινητικότητα του εργασιακού δυναμικού, δήλωσε τα εξής: «Η παρούσα ετήσια επισκόπηση δείχνει ότι οι προσπάθειες που καταβάλαμε τα τελευταία χρόνια αποδίδουν καρπούς. Οι οικονομίες μας συνεχίζουν να δημιουργούν θέσεις απασχόλησης και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξάνεται. Ωστόσο, πολλά άτομα που εργάζονται εξακολουθούν να είναι φτωχά, γεγονός που αποδεικνύει ότι το ζητούμενο δεν είναι απλώς η δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά η δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας. Επιπλέον, οι κοινωνίες και οι αγορές εργασίας μεταβάλλονται, λόγω των νέων τεχνολογιών και των νέων μορφών εργασίας. Αυτοί οι παράγοντες φέρνουν νέες ευκαιρίες αλλά και νέες προκλήσεις, και οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι κανείς δεν μένει στο περιθώριο. Με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και τις νέες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της νέας ατζέντας δεξιοτήτων, στόχος μας είναι η άμεση αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.»

Αύξηση της απασχόλησης, υποχώρηση της φτώχειας

Ο αριθμός των Ευρωπαίων που εργάζονται ήταν ο υψηλότερος που μετρήθηκε ποτέ, φθάνοντας τα 232 εκατομμύρια. Πέρυσι, δημιουργήθηκαν τρία εκατομμύρια θέσεις εργασίας, οι περισσότερες από τις οποίες είναι μόνιμης απασχόλησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η πλήρης απασχόληση προστατεύει αποτελεσματικά τους ανθρώπους από τη φτώχεια. Το ποσοστό του πληθυσμού της ΕΕ που αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (23,7 %) παραμένει το χαμηλότερο εδώ και πέντε έτη.

Ωστόσο, το 8,3 % των Ευρωπαίων εξακολουθούν να είναι άνεργοι (όπως καταγράφηκε τον Οκτώβριο του 2016) και η επισκόπηση τονίζει πόσο δύσκολη είναι στα μετά την κρίση έτη (2008-2013) η επιστροφή στην απασχόληση: μόνο ένας στους οκτώ ανέργους κατόρθωσε να βρει μόνιμη θέση πλήρους απασχόλησης εντός τριών ετών. Η ανεργία των νέων, που εξακολουθεί να υπερβαίνει το 20%, παραμένει μείζον πρόβλημα.

Μεταβαλλόμενος κόσμος της εργασίας

Το μέλλον της εργασίας αλλάζει υπό το πρίσμα της αυξανόμενης ψηφιοποίησης της οικονομίας, ιδίως μέσω της ανάδυσης ψηφιακών πλατφορμών και της συνεργατικής οικονομίας, οι οποίες θα προσφέρουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης, κυρίως υπό τη μορφή της αυτοαπασχόλησης. Παρόλο που το ένα τρίτο της οικονομικής ανάπτυξης της ΕΕ μεταξύ 2005 και 2010 αποδίδεται στις επενδύσεις στις Τεχνολογίες Πληροφοριών & Επικοινωνίας, πολλές θέσεις εργασίας ΤΠΕ παραμένουν κενές. Οι επενδύσεις σε δεξιότητες είναι καθοριστικής σημασίας για την πλήρη αξιοποίηση των οφελών της ψηφιοποίησης.

Συγκλίσεις και αποκλίσεις στην ΕΕ

Υπάρχουν ενθαρρυντικές ενδείξεις εκ νέου σύγκλισης, μετά τη σημαντική άνοδο των αποκλίσεων που ακολούθησε τη βαθιά ύφεση του 2009. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές ενώ οι αγορές εργασίας, οι πολιτικές κοινωνικής προστασίας και τα όργανα σε ολόκληρη την ΕΕ σημείωσαν πολύ διαφορετικές επιδόσεις στην αντιμετώπιση των οικονομικών κλυδωνισμών.

Ενσωμάτωση των προσφύγων στις κοινωνίες και τις αγορές εργασίας

Το 2015 και τους πρώτους εννέα μήνες του 2016, υποβλήθηκαν σχεδόν 2,2 εκατομμύρια αιτήσεις ασύλου στα κράτη μέλη. Ωστόσο, οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν εμπόδια όσον αφορά την ένταξη στις αγορές εργασίας μας, όπως χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης και ανεπαρκείς γλωσσικές δεξιότητες. Η επένδυση στην εκπαίδευση και στις γλωσσικές τους δεξιότητες, καθώς και η διευκόλυνση της αναγνώρισης των δεξιοτήτων θα είναι καθοριστικής σημασίας προκειμένου να διευκολυνθεί η ένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας. Αυτό θα συμβάλει στην ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου της ΕΕ, εν μέσω κοινωνιών που γερνούν.

Ανάπτυξη ικανοτήτων για τον κοινωνικό διάλογο

Δεδομένου ότι αυτές οι νέες μορφές απασχόλησης μπορεί να δυσχεράνουν τη διάκριση μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι κοινωνικοί εταίροι και ο κοινωνικός διάλογος στην αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων της αγοράς εργασίας, αποτελούν μία ακόμη, νέα πρόκληση. Η επισκόπηση ESDE προσδιορίζει τους τρόπους με τους οποίους οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις εν λόγω προκλήσεις, εκπροσωπώντας αυτές τις νέες κατηγορίες εργαζομένων και εργοδοτών, καθώς και μέσω της συνεργασίας με τις δημόσιες αρχές. Για παράδειγμα, σε αρκετά κράτη μέλη, νέες μορφές ψηφιακών επιχειρήσεων, όπως η Uber, και οι συνδεόμενοι με αυτές εργαζόμενοι περιλαμβάνονται όλο και συχνότερα ως μέλη κοινωνικών εταίρων.