Ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων: Η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση σχετικά με τη συνεχή εκπλήρωση των απαιτήσεων από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης

Αθήνα, 04/08/2021

Σήμερα η Επιτροπή υποβάλλει την τέταρτη έκθεσή της σχετικά με την παρακολούθηση του καθεστώτος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης της ΕΕ όσον αφορά την Αλβανία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία, καθώς και τη Γεωργία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία. Η έκθεση επικεντρώνεται στα μέτρα που ελήφθησαν το 2020 με σκοπό την υλοποίηση των συστάσεων της τρίτης έκθεσης στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. Για τις χώρες που έχουν απαλλαγεί από την υποχρέωση θεώρησης (visa) εδώ και λιγότερο από 7 έτη (Γεωργία, Μολδαβία και Ουκρανία), η έκθεση παρέχει επίσης λεπτομερέστερη αξιολόγηση άλλων μέτρων που έχουν ληφθεί προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεχής εκπλήρωση των κριτηρίων αξιολόγησης. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι όλες οι χώρες που εξετάστηκαν εξακολουθούν να πληρούν τις απαιτήσεις ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων και σημείωσαν πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση των συστάσεων του προηγούμενου έτους. Ταυτόχρονα, η έκθεση επισημαίνει τους τομείς στους οποίους απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες από κάθε χώρα. Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι οι απαλλαγμένες από την υποχρέωση θεώρησης μετακινήσεις εξακολουθούν να αποφέρουν θετικά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά οφέλη στα κράτη μέλη της ΕΕ και στις χώρες-εταίρους.

Η κ. Ίλβα Γιούανσον, Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, δήλωσε τα εξής: «Τα απαλλαγμένα από την υποχρέωση θεώρησης ταξίδια μεταξύ της ΕΕ και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης αποτελούν σημαντικό επίτευγμα. Παρά το γεγονός ότι οι περιορισμοί λόγω της πανδημίας COVID-19 επηρέασαν σημαντικά την κινητικότητα, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης πρέπει να συνεχίσουν και να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη διαχείριση της μετανάστευσης και του ασύλου, καθώς και για την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος.»

Μετανάστευση, άσυλο και συνεργασία στον τομέα της επανεισδοχής

Η πανδημία COVID-19 και οι σχετικοί ταξιδιωτικοί περιορισμοί είχαν σημαντικό αντίκτυπο στη μετανάστευση και την κινητικότητα στην ΕΕ. Η συντριπτική πλειονότητα όσων τελικά ταξίδεψαν στην ΕΕ το έπραξαν για βάσιμους λόγους. Αν και όλες οι χώρες που αξιολογήθηκαν συνέχισαν να λαμβάνουν μέτρα για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για να καμφθούν οι συνεχιζόμενες ανησυχίες:

• Οι αιτήσεις ασύλου μειώθηκαν δραστικά την άνοιξη του 2020. Ωστόσο, αρκετές χώρες πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλουν προσπάθειες για την αντιμετώπιση των αβάσιμων αιτήσεων ασύλου που υποβάλλουν πολίτες τους, μεταξύ άλλων εντείνοντας τη συμμετοχή τους στην Ευρωπαϊκή Πολυκλαδική Πλατφόρμα κατά των Εγκληματικών Απειλών (EMPACT) και συνεχίζοντας να διοργανώνουν στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης.
• Ενώ ο ρυθμός επιστροφών μειώθηκε λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας πτήσεων, συνεχίζεται η καλή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και των συμμετεχουσών χωρών στον τομέα της επιστροφής και της επανεισδοχής.
• Παρά τη συνολική μείωση του αριθμού των παράτυπων διελεύσεων των συνόρων, εξακολουθούν να απαιτούνται βελτιώσεις όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης. Η ικανότητα υποδοχής σε ορισμένες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εξακολουθεί να εγείρει ανησυχίες, ιδίως στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.
• Οι συμφωνίες περί καθεστώτος του Frontex με τη Βόρεια Μακεδονία και τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη θα πρέπει να οριστικοποιηθούν και να εφαρμοστούν σύντομα.
• Προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλή διαχείριση του περιβάλλοντος μετανάστευσης και ασφάλειας, κάτι που συνιστά προϋπόθεση για τη συνεχή εκπλήρωση των κριτηρίων ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων, οι αξιολογούμενες χώρες πρέπει να διασφαλίσουν την περαιτέρω ευθυγράμμιση με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ.

Δημόσια τάξη και ασφάλεια

Όλες οι χώρες που αξιολογήθηκαν συνέχισαν να λαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την αντιμετώπιση των ζητημάτων εσωτερικής ασφάλειας:

• Οι χώρες θα πρέπει να αναλάβουν δράση για την αποτελεσματική καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της οικονομικής απάτης και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ιδίως μέσω του καλύτερου συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόμου.
• Η διαφθορά στα υψηλά κλιμάκια εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς εξακολουθούν να παρεμποδίζονται λόγω της περιορισμένης ικανότητας και του νομικού καθεστώτος των υπηρεσιών καταπολέμησης της διαφθοράς, καθώς και λόγω του μικρού αριθμού καταδικαστικών αποφάσεων στις υποθέσεις διαφθοράς που παραπέμπονται σε δίκη (ιδίως στη Μολδαβία και την Ουκρανία).
• Οι χώρες που είναι απαλλαγμένες από την υποχρέωση θεώρησης και οι οποίες χορηγούν υπηκοότητα ως αντάλλαγμα για επενδύσεις θα πρέπει να καταργήσουν αποτελεσματικά τα εν λόγω καθεστώτα, ώστε να αποτρέπεται το ενδεχόμενο υπήκοοι άλλων χωρών που υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης να παρακάμπτουν την ενωσιακή διαδικασία χορήγησης θεωρήσεων βραχείας διαμονής και την εις βάθος αξιολόγηση των κινδύνων ως προς τη μετανάστευση και την ασφάλεια που συνεπάγεται.

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την εκπλήρωση των απαιτήσεων ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων μέσω των συνεδριάσεων ανώτατων υπαλλήλων, μέσω των τακτικών συνεδριάσεων της υποεπιτροπής για τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και την ασφάλεια, καθώς και μέσω των διμερών και περιφερειακών διαλόγων μεταξύ της ΕΕ και των χωρών που είναι απαλλαγμένες από την υποχρέωση θεώρησης. Όσον αφορά τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, η εν λόγω παρακολούθηση θα πραγματοποιείται επίσης μέσω των τακτικών εκθέσεων για τη διεύρυνση και, κατά περίπτωση, μέσω των διαπραγματεύσεων προσχώρησης στην ΕΕ. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποβάλλει σχετική έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.

Ιστορικό

Επί του παρόντος, η ΕΕ εφαρμόζει καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης με 61 χώρες. Βάσει αυτού του καθεστώτος, οι πολίτες τρίτων χωρών που διαθέτουν βιομετρικό διαβατήριο μπορούν να εισέλθουν χωρίς θεώρηση στον χώρο Σένγκεν και να παραμείνουν εκεί για 90 ημέρες, εντός περιόδου 180 ημερών. Οι ταξιδιώτες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης και επισκέπτονται τον χώρο Σένγκεν θα υπόκεινται στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού (ETIAS) από το τέλος του 2022.

Στο πλαίσιο του ενισχυμένου μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, που εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2017, η Επιτροπή παρακολουθεί τη συνεχή εκπλήρωση των απαιτήσεων ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων από τις τρίτες χώρες που έλαβαν απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης ως αποτέλεσμα του διαλόγου για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων πριν από λιγότερο από 7 χρόνια, και υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.

Η σημερινή έκθεση είναι η τέταρτη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής των θεωρήσεων, μετά την πρώτη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2017, τη δεύτερη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2018, και την τρίτη έκθεση στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, που εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2020.

Τα στοιχεία της έκθεσης που δημοσιεύεται σήμερα αφορούν το ημερολογιακό έτος 2020, με επικαιροποιήσεις για το 2021, κατά περίπτωση.

Οι πολίτες του Μαυροβουνίου, της Σερβίας και της Βόρειας Μακεδονίας μπορούν να ταξιδεύουν στην ΕΕ χωρίς υποχρέωση θεώρησης από τον Δεκέμβριο του 2009. Οι πολίτες της Αλβανίας και της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης έχουν αυτή τη δυνατότητα από τα τέλη του 2010. Για τη Μολδαβία η απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης για τα ταξίδια άρχισε να ισχύει τον Απρίλιο του 2014, για τη Γεωργία τον Μάρτιο του 2017 και για την Ουκρανία τον Ιούνιο του 2017.

Πηγή: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα