NextGenerationEU: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 1,2 δισ. ευρώ της Κύπρου

Αθήνα, 08/07/2021

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα θετική αξιολόγηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου. Πρόκειται για σημαντικό βήμα προς την εκταμίευση από την ΕΕ συνολικού ποσού 1,2 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η χρηματοδότηση αυτή θα υποστηρίξει την εφαρμογή των κρίσιμων επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών μέτρων που περιγράφονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου. Θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο ώστε να μπορέσει η Κύπρος να εξέλθει ισχυρότερη από την πανδημία COVID-19.

Ο μηχανισμός RRF βρίσκεται στο επίκεντρο του NextGenerationEU που θα διαθέσει έως και 800 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Το σχέδιο της Κύπρου εντάσσεται στον άνευ προηγουμένου συντονισμένο τρόπο με τον οποίο απαντά η ΕΕ στην κρίση της COVID-19, με στόχο να αντιμετωπίσει τις κοινές ευρωπαϊκές προκλήσεις ενστερνιζόμενη την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, καθώς και να ενισχύσει την οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα και τη συνοχή της ενιαίας αγοράς.

Η Επιτροπή αξιολόγησε το σχέδιο της Κύπρου με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται στον κανονισμό RRF. Στην ανάλυση της Επιτροπής εξετάστηκε ειδικότερα κατά πόσο οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις του σχεδίου της Κύπρου στηρίζουν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, συμβάλλουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που εντοπίζονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και ενισχύουν το αναπτυξιακό δυναμικό της, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητά της.

Διασφάλιση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης της Κύπρου

Σύμφωνα με την αξιολόγηση της Επιτροπής, διαπιστώνεται ότι το σχέδιο της Κύπρου αφιερώνει το 41 % της συνολικής χρηματοδότησης του σχεδίου σε μέτρα που στηρίζουν τους κλιματικούς στόχους. Το σχέδιο περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις σχετικά με την εισαγωγή της πράσινης φορολογίας, την ελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, τη διευκόλυνση των ενεργειακών ανακαινίσεων στα κτίρια και την επιτάχυνση της ηλεκτρικής κινητικότητας. Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης ευρύ φάσμα επενδύσεων για την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που στοχεύουν νοικοκυριά, επιχειρήσεις, δήμους και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και μη κυβερνητικές οργανώσεις («ΜΚΟ»). Το σχέδιο περιλαμβάνει επενδύσεις σχετικά με τη μαζική ανάπτυξη έξυπνων μετρητών, καθώς και το έργο EuroAsia Interconnector (ευρασιατικός διασυνδετήριος αγωγός), το οποίο αναμένεται να ενισχύσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από καθαρότερες πηγές, ιδίως από ανανεώσιμες πηγές.

Σύμφωνα με την αξιολόγηση της Επιτροπής, διαπιστώνεται ότι το σχέδιο της Κύπρου αφιερώνει το 23 % της συνολικής χρηματοδότησης του σχεδίου σε μέτρα που στηρίζουν τη ψηφιακή μετάβαση. Τα μέτρα που σχετίζονται με την ψηφιακή μετάβαση είναι διασκορπισμένα σε ολόκληρο το σχέδιο. Το σχέδιο περιλαμβάνει σημαντικές επενδύσεις στη συνδεσιμότητα, μέσω μιας σειράς μέτρων που αποσκοπούν στη διασφάλιση της κάλυψης με ευρυζωνικές συνδέσεις πολύ υψηλής χωρητικότητας. Προωθεί την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες με την ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών και προγραμμάτων σπουδών στα σχολεία, την κατάρτιση των εκπαιδευτικών και την επένδυση σε προγράμματα κατάρτισης στις ψηφιακές δεξιότητες. Περιλαμβάνει επίσης έργα που αναμένεται να προωθήσουν την ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και τον ψηφιακό μετασχηματισμό του δικαστικού συστήματος.

Ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας της Κύπρου

Η Επιτροπή θεωρεί ότι το σχέδιο της Κύπρου περιλαμβάνει εκτενή δέσμη αλληλοενισχυόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που συμβάλλουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του συνόλου ή σημαντικού υποσυνόλου των οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων οι οποίες περιγράφονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που απευθύνονται στην Κύπρο.

Το σχέδιο περιλαμβάνει μέτρα για την ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, με ιδιαίτερη έμφαση στην απασχόληση των νέων. Προβλέπει μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Το σχέδιο στηρίζει επίσης την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα με την επέκταση της δωρεάν υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης από την ηλικία των τεσσάρων ετών, επενδύσεις σε κέντρα παιδικής μέριμνας συνοδευόμενες από εθνικό σχέδιο δράσης για την προσχολική εκπαίδευση που προάγει ίσες ευκαιρίες για όλα τα παιδιά και συμμετοχή στην αγορά εργασίας πλήρους απασχόλησης των φροντιστών, κυρίως των γυναικών. Η εφαρμογή του σχεδίου αναμένεται να ενισχύσει την ικανότητα, την ποιότητα και την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας και πολιτικής προστασίας μέσω μέτρων που αποσκοπούν στην αναβάθμιση των υποδομών και του εξοπλισμού και στη δημιουργία ειδικών συστημάτων πληροφοριών, παράλληλα με την προώθηση των επενδύσεων στα συστήματα επικοινωνίας και στην ηλεκτρονική υγεία. Η δημιουργία ενός εθνικού οργανισμού προώθησης και η θέσπιση προγραμμάτων και μηχανισμών χρηματοδότησης αναμένεται να βελτιώσουν την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και ρευστότητα, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Τα προγράμματα επιχορηγήσεων για έρευνα και καινοτομία, καθώς και η δημιουργία κεντρικής υπηρεσίας μεταφοράς γνώσεων αναμένεται να αυξήσουν τις επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία. Το σχέδιο αποσκοπεί στη μείωση των κινδύνων στον τραπεζικό τομέα που σχετίζονται με τα κληροδοτημένα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μέσω ειδικού σχεδίου δράσης, καθώς και μέσω μέτρων για τη βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος για τους αποδέκτες πιστώσεων και τους διαχειριστές πιστώσεων.

Το σχέδιο αποτελεί μια ολοκληρωμένη και επαρκώς ισορροπημένη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση της Κύπρου, η οποία συμβάλλει κατάλληλα και στους έξι πυλώνες που αναφέρονται στον κανονισμό RRF.

Στήριξη εμβληματικών επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών έργων

Το σχέδιο της Κύπρου προτείνει έργα και στους επτά εμβληματικούς ευρωπαϊκούς τομείς. Πρόκειται για ειδικά επενδυτικά έργα τα οποία αφορούν ζητήματα κοινά σε όλα τα κράτη μέλη σε τομείς που δημιουργούν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη και είναι απαραίτητοι για τη διπλή μετάβαση. Για παράδειγμα, η Κύπρος πρότεινε να επενδύσει 40 εκατ. ευρώ για την προώθηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης σε ΜΜΕ, δήμους και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και 35 εκατ. ευρώ για την επέκταση δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές.

Από την αξιολόγηση διαπιστώνεται επίσης ότι κανένα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δεν βλάπτει σημαντικά το περιβάλλον, σύμφωνα με τις απαιτήσεις που καθορίζονται στον κανονισμό RRF.

Τα συστήματα ελέγχου που εφαρμόζει η Κύπρος θεωρούνται επαρκή για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Το σχέδιο παρέχει επαρκείς λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι εθνικές αρχές θα προλαμβάνουν, θα εντοπίζουν και θα διορθώνουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων, διαφθοράς και απάτης που σχετίζονται με τη χρήση των κονδυλίων.

Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:

Η πρόεδρος κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε τα εξής: «Χαίρομαι ιδιαιτέρως που παρουσιάζω σήμερα τη θετική αξιολόγηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου. Το σχέδιο θα έχει έναν πραγματικό, ουσιαστικό αντίκτυπο στη διασφάλιση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης της Κύπρου. Ένα σημαντικό μέρος των πόρων θα αφιερωθεί στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, καθώς και στην προστασία των δασών από τις πυρκαγιές. Περαιτέρω μέτρα για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης, της βιώσιμης κινητικότητας, τη βελτίωση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και την επέκταση της συνδεσιμότητας θα δώσουν τη δυνατότητα στην Κύπρο να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που απορρέουν από τη διττή μετάβαση. Είμαι υπερήφανη που το NextGenerationEU θα παράσχει 1,2  δισ. ευρώ για τη στήριξη αυτών των κρίσιμων έργων.»

Ο κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, δήλωσε τα εξής: «Η Κύπρος υπέβαλε ένα ευρύ σχέδιο ανάκαμψης. Περιλαμβάνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την αντιμετώπιση των βασικών κοινωνικο-οικονομικών της προκλήσεων και θέτει τη χώρα σε μια πιο πράσινη και πιο ψηφιακή πορεία. Η Κύπρος προτίθεται να επενδύσει σε ενεργειακή απόδοση και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να βελτιώσει τη διαχείριση των υδάτων και των αποβλήτων και να συμβάλει στο έργο ‘EuroAsia Interconnector‘ για τη σύνδεση του δικτύου της ηλεκτρικής ενέργειας με το ελληνικό δίκτυο στην Κρήτη. Θα κάνει σημαντικές επενδύσεις για να ενισχύσει την κάλυψη με ευρυζωνική σύνδεση πολύ υψηλής χωρητικότητας, να προωθήσει την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες και να ψηφιοποιήσει τις δημόσιες υπηρεσίες και τα δικαστήρια. Από οικονομικής πλευράς, επικροτούμε την εστίασή της στην αντιμετώπιση των κινδύνων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια που κατέχουν οι τράπεζες, στη βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος για τους αποδέκτες και τους διαχειριστές πιστώσεων και στην αύξηση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και τη ρευστότητα για μικρότερες επιχειρήσεις. Η κοινωνική διάσταση προβάλλεται έντονα στη στήριξη της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, μαζί με μέτρα για την απασχόληση περισσότερων νέων και την προώθηση ίσων ευκαιριών. Μόλις τεθεί σε πλήρη εφαρμογή, το σχέδιο αυτό θα βοηθήσει την Κύπρο να βγει ισχυρότερη από την κρίση.»

Ο κ. Πάολο Τζεντιλόνι, επίτροπος Οικονομίας, δήλωσε: «Με την έγκριση από την Επιτροπή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου, η χώρα κάνει ένα βήμα πιο κοντά στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση ύψους 1,2 δισ. ευρώ για τη στήριξη της ανανέωσης της οικονομίας της. Η Κύπρος αξιοποιεί την ευκαιρία που προσφέρει το NextGenerationEU για να σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την κλιματική μετάβαση και την τόνωση της ψηφιακής ανταγωνιστικότητάς της. Ιδιαίτερα επωφελή για την Κύπρο θα είναι τα έργα που συνδέουν το νησί με τα ελληνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και υψηλής χωρητικότητας. Χαιρετίζω επίσης τις δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση των στοιχείων του φορολογικού συστήματος της Κύπρου που διευκολύνουν τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό»

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα πρόταση εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου για τη διάθεση 1,2 δισ. ευρώ υπό μορφή επιχορηγήσεων και δανείων προς την Κύπρο στο πλαίσιο του RRF. Το Συμβούλιο θα έχει, κατά κανόνα, προθεσμία τεσσάρων εβδομάδων για να εγκρίνει την πρόταση της Επιτροπής.

Η έγκριση του σχεδίου από το Συμβούλιο θα επιτρέψει την εκταμίευση προχρηματοδότησης ύψους 157 εκατ. ευρώ προς την Κύπρο. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει το 13 % του συνολικού ποσού που θα διατεθεί στην Κύπρο.

Η Επιτροπή θα εγκρίνει περαιτέρω εκταμιεύσεις βάσει της ικανοποιητικής εκπλήρωσης των οροσήμων και των στόχων που περιγράφονται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου, που θα αντικατοπτρίζουν την πρόοδο ως προς την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων.

Πηγή: Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα