Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σήμερα ένα νέο μέσο για την αντιμετώπιση πιθανών στρεβλωτικών επιπτώσεων των ξένων επιδοτήσεων στην ενιαία αγορά. Η σημερινή νομοθετική πρόταση έπεται της έγκρισης της Λευκής Βίβλου, τον Ιούνιο του 2020, και μιας εκτεταμένης διαδικασίας διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Αποσκοπεί στη γεφύρωση του κανονιστικού χάσματος στην ενιαία αγορά, όπου οι επιδοτήσεις που χορηγούνται από κυβερνήσεις τρίτων χωρών παραμένουν σήμερα εν πολλοίς ανεξέλεγκτες, ενώ οι επιδοτήσεις που χορηγούνται από τα κράτη μέλη υπόκεινται σε αυστηρό έλεγχο. Το νέο εργαλείο έχει σχεδιαστεί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ξένων επιδοτήσεων που προκαλούν στρεβλώσεις και καταστρατηγούν τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά σε οποιαδήποτε κατάσταση της αγοράς. Αποτελεί επίσης βασικό στοιχείο για την υλοποίηση της επικαιροποιημένης βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ που εγκρίθηκε επίσης σήμερα, με την προώθηση μιας δίκαιης και ανταγωνιστικής ενιαίας αγοράς, θέτοντας έτσι τις κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού και υπεύθυνη για την ομάδα προγραμμάτων «Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή», δήλωσε: «Η Ευρώπη είναι μια εμπορική και επενδυτική υπερδύναμη. Το 2019, η αξία του συνόλου των άμεσων ξένων επενδύσεων υπερέβαινε τα 7 τρισεκατομμύρια ευρώ. Ο ανοικτός χαρακτήρας της ενιαίας αγοράς είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημά μας. Ωστόσο, ο ανοικτός χαρακτήρας απαιτεί ισοτιμία. Εδώ και 60 και πλέον χρόνια έχουμε ένα σύστημα ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων για να αποτρέπεται η κούρσα επιδοτήσεων μεταξύ των κρατών μελών μας. Σήμερα εγκρίνουμε πρόταση για την αντιμετώπιση των στρεβλωτικών επιδοτήσεων που χορηγούνται από τρίτες χώρες. Είναι ακόμη πιο σημαντικό να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, ώστε να στηριχθεί η ανάκαμψη της οικονομίας της ΕΕ».

Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος Βάλντις Ντομπρόβσκις, αρμόδιος για μια οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων και για το εμπόριο, δήλωσε: «Τα αθέμιτα πλεονεκτήματα που παρέχονται μέσω των επιδοτήσεων αποτελούν εδώ και καιρό μάστιγα του διεθνούς ανταγωνισμού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θέσαμε ως προτεραιότητα την πάταξη αυτών των αθέμιτων πρακτικών. Στρεβλώνουν τις αγορές και παρέχουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα βάσει της στήριξης που έχει χοργηθεί και όχι βάσει της ποιότητας και του καινοτόμου χαρακτήρα των σχετικών προϊόντων. Η σημερινή πρόταση συμπληρώνει τις διεθνείς μας προσπάθειες στον τομέα αυτό. Θα εξασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού εντός της ΕΕ και θα ενθαρρύνει θετικές αλλαγές, διατηρώντας παράλληλα τον ανοικτό χαρακτήρα που είναι τόσο ζωτικής σημασίας για την οικονομική μας ισχύ».

Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν δήλωσε σχετικά: «Η ενιαία αγορά μας είναι έντονα ανταγωνιστική και ελκυστική για τους ξένους επενδυτές και τις ξένες εταιρείες. Το άνοιγμα, όμως, στον κόσμο λειτουργεί μόνο εάν όλοι όσοι δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά, επενδύουν στην Ευρώπη ή υποβάλλουν προσφορές για δημόσια χρηματοδοτούμενα έργα, τηρούν τους κανόνες μας. Σήμερα καλύπτουμε ένα κενό στο εγχειρίδιο κανόνων μας, ώστε να διασφαλίσουμε ότι όλες οι εταιρείες ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις και ότι κανείς δεν μπορεί να υπονομεύσει τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού και την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης με στρεβλωτικές ξένες επιδοτήσεις. Τούτο θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα της Ευρώπης». 

Οι κανόνες ανταγωνισμού, σύναψης δημοσίων συμβάσεων και τα μέσα εμπορικής άμυνας της ΕΕ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση ισότιμων όρων για τις εταιρείες στην ενιαία αγορά. Ωστόσο, κάνενα από τα εργαλεία αυτά δεν εφαρμόζεται σε ξένες επιδοτήσεις που παρέχουν στους αποδέκτες τους αθέμιτο πλεονέκτημα κατά την εξαγορά εταιρειών της ΕΕ, τη συμμετοχή σε δημόσιους διαγωνισμούς στην ΕΕ ή την άσκηση άλλων εμπορικών δραστηριοτήτων στην ΕΕ. Οι εν λόγω ξένες επιδοτήσεις μπορούν να λάβουν διάφορες μορφές, όπως δάνεια με μηδενικό επιτόκιο και άλλες μορφές χρηματοδότησης κάτω του κόστους, απεριόριστες εγγυήσεις, συμφωνίες μηδενικού φόρου ή άμεσες χρηματοδοτικές επιχορηγήσεις.

Η σημερινή πρόταση συνοδεύεται από έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων, η οποία εξηγεί λεπτομερώς το σκεπτικό στο οποίο βασίζεται ο προτεινόμενος κανονισμός και περιγράφει διάφορες καταστάσεις όπου οι ξένες επιδοτήσεις μπορεί να προκαλέσουν στρεβλώσεις στην ενιαία αγορά.

Η πρόταση κανονισμού

Πεδίο εφαρμογής

Βάσει του προτεινόμενου κανονισμού, η Επιτροπή θα έχει την εξουσία να διερευνά τις χρηματοδοτικές συνεισφορές που χορηγούνται από δημόσιες αρχές τρίτης χώρας προς όφελος εταιρειών που ασκούν οικονομική δραστηριότητα στην ΕΕ και να επανορθώνει τις στρεβλωτικές επιπτώσεις τους, ανάλογα με την περίπτωση.

Στο πλαίσιο αυτό, ο κανονισμός προτείνει την εισαγωγή τριών εργαλείων: δύο βάσει κοινοποιήσεων και ενός εργαλείου γενικής έρευνας αγοράς. Πιο συγκεκριμένα:

• ενός εργαλείου βάσει κοινοποιήσεων για τη διερεύνηση συγκεντρώσεων στις οποίες εμπλέκεται χρηματοδοτική συνεισφορά από κυβέρνηση τρίτης χώρας, όταν ο κύκλος εργασιών στην ΕΕ της υπό εξαγορά εταιρείας (ή τουλάχιστον ενός από τους συγχωνευόμενους) ισούται με τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ και η ξένη χρηματοδοτική συνεισφορά ισούται με τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ·
• ενός εργαλείου βάσει κοινοποιήσεων για τη διερεύνηση προσφορών σε δημόσιους διαγωνισμούς στις οποίες εμπλέκεται χρηματοδοτική συνεισφορά από κυβέρνηση τρίτης χώρας, όταν η εκτιμώμενη αξία της συμβασης ισούται με τουλάχιστον 250 εκατ. ευρώ· και
• ενός εργαλείου για τη διερεύνηση όλων των άλλων καταστάσεων της αγοράς, καθώς και μικρότερων συγκεντρώσεων και διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων, το οποίο η Επιτροπή μπορεί να χρησιμοποιεί με δική της πρωτοβουλία (αυτεπαγγέλτως) και να ζητά ad–hoc κοινοποιήσεις.

Όσον αφορά τα δύο εργαλεία βάσει κοινοποιήσεων, ο αγοραστής ή ο προσφέρων θα πρέπει να κοινοποιεί εκ των προτέρων κάθε χρηματοδοτική συνεισφορά που λαμβάνει από κυβέρνηση τρίτης χώρας σε σχέση με συγκεντρώσεις ή δημόσιες συμβάσεις που καλύπτονται από τα ανωτέρω όρια. Η υπό έρευνα συγκέντρωση δεν μπορεί να ολοκληρωθεί, ούτε η σύμβαση μπορεί να ανατεθεί στον υπό έρευνα προσφέροντα όσο εκκρεμεί η εξέταση από την Επιτροπή. Καθορίζονται δεσμευτικές προθεσμίες για την απόφαση της Επιτροπής.

Σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό, όταν μια εταιρεία δεν συμμορφώνεται με την υποχρέωση κοινοποίησης μιας επιδοτούμενης συγκέντρωσης ή χρηματοδοτικής συνεισφοράς για τη σύναψη δημόσιας σύμβασης που πληρούν τα κατώτατα όρια, η Επιτροπή μπορεί να επιβάλει πρόστιμα και να διερευνήσει την πράξη σαν να είχε κοινοποιηθεί.

Το εργαλείο γενικής έρευνας της αγοράς, από την άλλη, θα δώσει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να διερευνά άλλα είδη καταστάσεων της αγοράς, όπως οι επενδύσεις σε αναξιοποίητες ζώνες ή οι συγκεντρώσεις και οι δημόσιες συμβάσεις που δεν υπερβαίνουν τα όρια, όταν υπάρχουν υπόνοιες ότι ενδεχομένως εμπλέκεται ξένη επιδότηση. Στις περιπτώσεις αυτές, η Επιτροπή θα μπορεί να κινεί έρευνες με δική της πρωτοβουλία (αυτεπαγγέλτως) και να ζητά ad–hoc κοινοποιήσεις.

Με βάση τις παρατηρήσεις που ελήφθησαν σχετικά με τη Λευκή Βίβλο, η Επιτροπή θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την επιβολή του κανονισμού, ώστε να διασφαλίζεται η ομοιόμορφη εφαρμογή του σε ολόκληρη την ΕΕ.

Αν η Επιτροπή διαπιστώνει ότι υπάρχει ξένη επιδότηση και ότι είναι στρεβλωτική, θα εξετάζει, όπου απαιτείται, τις πιθανές θετικές επιπτώσεις της ξένης επιδότησης και θα συγκρίνει αυτές τις επιπτώσεις με τις αρνητικές επιπτώσεις που προκαλεί η στρέβλωση.

Όταν οι αρνητικές επιπτώσεις υπερτερούν των θετικών επιπτώσεων, η Επιτροπή θα έχει την εξουσία να επιβάλλει επανορθωτικά μέτρα ή να αποδέχεται δεσμεύσεις από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες για τη διόρθωση της στρέβλωσης.

Επανορθωτικά μέτρα και δεσμεύσεις

Όσον αφορά τα επανορθωτικά μέτρα και τις δεσμεύσεις, ο προτεινόμενος κανονισμός περιλαμβάνει σειρά διορθωτικών μέτρων, είτε διαρθρωτικών είτε αλλαγής συμπεριφοράς, όπως η εκποίηση ορισμένων στοιχείων ενεργητικού ή η απαγόρευση συγκεκριμένης συμπεριφοράς στην αγορά.

Σε περίπτωση κοινοποιημένων πράξεων, η Επιτροπή θα έχει επίσης την εξουσία να απαγορεύει την επιδοτούμενη εξαγορά ή την ανάθεση της δημόσιας σύμβασης στον επιδοτούμενο προσφέροντα.

Επόμενα βήματα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη θα συζητήσουν τώρα την πρόταση της Επιτροπής στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας με σκοπό την έκδοση του τελικού κειμένου του κανονισμού.

Επιπλέον, η πρόταση θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση διάρκειας οκτώ εβδομάδων.

Μόλις εκδοθεί, ο κανονισμός θα ισχύσει άμεσα σε ολόκληρη την ΕΕ.

Ιστορικό

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 21ης και 22ας Μαρτίου 2019, ανέθεσε στην Επιτροπή να προσδιορίσει νέα εργαλεία για την αντιμετώπιση των στρεβλωτικών επιπτώσεων των ξένων επιδοτήσεων στην ενιαία αγορά. Το Συμβούλιο αναφέρθηκε επίσης στη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής στα συμπεράσματά του της 11ης Σεπτεμβρίου 2020 και ζήτησε «περαιτέρω μέσα για την αντιμετώπιση των στρεβλωτικών επιπτώσεων των ξένων επιδοτήσεων στην ενιαία αγορά» στα συμπεράσματά του της 1ης και 2ας Οκτωβρίου 2020.

Στην έκθεσή του σχετικά με την πολιτική ανταγωνισμού, του Φεβρουαρίου 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή «να διερευνήσει την επιλογή να προσθέσει έναν πυλώνα στη νομοθεσία της ΕΕ περί ανταγωνισμού, παρέχοντας στην Επιτροπή κατάλληλα εργαλεία διερεύνησης σε περίπτωση όπου μια εταιρεία κρίνεται ότι επιδεικνύει συμπεριφορά που προκαλεί στρεβλώσεις λόγω κυβερνητικών επιδοτήσεων…».

Στην ανακοίνωσή της, της 10ης Μαρτίου 2020, με τίτλο «Μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη», η Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι, έως τα μέσα του 2020, θα εξέδιδε Λευκή Βίβλο σχετικά με ένα μέσο για τις ξένες επιδοτήσεις, με σκοπό την αντιμετώπιση των στρεβλωτικών επιπτώσεων που προκαλούν οι ξένες επιδοτήσεις εντός της ενιαίας αγοράς. Η επικαιροποιημένη βιομηχανική στρατηγική, που εγκρίθηκε σήμερα, ορίζει επίσης τον προτεινόμενο κανονισμό για τις ξένες επιδοτήσεις ως μία από τις βασικές δράσεις για την επίτευξη του στόχου της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ.

Στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2021 και στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Επανεξέταση της εμπορικής πολιτικής», της 18ης Φεβρουαρίου 2021, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα πρότεινε νομοθέτημα για τις ξένες επιδοτήσεις έως τα μέσα του 2021.

Στις 17 Ιουνίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε Λευκή Βίβλο στην οποία προτείνονται τρόποι αντιμετώπισης των στρεβλωτικών επιπτώσεων που προκαλούν οι ξένες επιδοτήσεις στην ενιαία αγορά.

Η δημόσια διαβούλευση για τη Λευκή Βίβλο ολοκληρώθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2020. Η Επιτροπή διαβουλεύθηκε επίσης με το κοινό σχετικά με την αρχική εκτίμηση επιπτώσεων και διεξήγαγε στοχευμένη διαβούλευση με δείγμα ενδιαφερόμενων μερών που επηρεάστηκαν περισσότερο.

Η Επιτροπή ανέλυσε διεξοδικά τα στοιχεία που έλαβε και τα έλαβε δεόντως υπόψη κατά τη διατύπωση της σημερινής πρότασης.

Πηγή: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα