“Το εκφωνηθέν κείμενο είναι το μόνο αυθεντικό”

Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε,

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Φίλες και Φίλοι,

Τον Ιανουάριο του 2020 επισκέφτηκα την Εθνική Αντιπροσωπεία – για πρώτη φορά με την ιδιότητα του Μέλους του Κολλεγίου των Επιτρόπων και ως ο πρώτος Έλληνας Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από την ένταξη της πατρίδας μας στην Ενωμένη Ευρώπη. Όπως και τότε σας είπα, αυτή είναι μια τιμή που φέρω με μεγάλο αίσθημα ευθύνης.

Κατά την περσινή δια ζώσης συνάντησή μας, ουδείς μπορούσε να προβλέψει τον κυκλώνα στον οποίο βρέθηκε η ανθρωπότητα. Η πρωτοφανής σε μέγεθος και ένταση πανδημία που κόστισε τη ζωή σε χιλιάδες συνανθρώπους μας και άλλαξε ουσιαστικά την πορεία του κόσμου όπως τον γνωρίζαμε οδήγησε σε ιστορικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η εφαρμογή των οποίων βρίσκεται ήδη σε πλήρη εξέλιξη.

Η Ευρωπαϊκή απάντηση στην πανδημία

Κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε συνθήκες επιστημονικής φαντασίας. Σε πείσμα πολλών που δεν θα την ανέμεναν, δε θα την επιθυμούσαν ή και θα την εμπόδιζαν, η απάντηση μας στην κρίση αποτελεί ένα πρωτοφανές άλμα ενοποίησης και αλληλεγγύης.

Δώσαμε – και κερδίσαμε – ιστορικές μάχες για τo εμβληματικό και χωρίς προηγούμενο Ταμείο Ανάκαμψης, που σε συνδυασμό με τον προϋπολογισμό για την επόμενη επταετία, είναι πολλαπλάσιο του Πακέτου Μάρσαλ. Μαζί με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Εμβόλια και την εν γενέσει Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας, αποδεικνύουν σε ακόμη μια κρίση – πολύ μεγαλύτερη και δυσκολότερη από κάθε άλλη στο πρόσφατο παρελθόν – ότι η Ευρώπη ενωμένη, με αλληλεγγύη και συλλογική δράση, μπορεί να τα καταφέρει.

Άλματα προς μια Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας

Στο σημείο αυτό, μιας και το προηγούμενο διάστημα και στην Ελλάδα, διεξήχθη ένας συχνά αποπροσανατολιστικός διάλογος, επιτρέψτε μου να πω δυο λόγια επικαιροποιώντας αν θέλετε και τα όσα σας είπε σε προηγούμενη συνεδρίαση η συνάδελφος μου, η Στέλλα Κυριακίδου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που χρηματοδότησε την έρευνα και την παραγωγή των εμβολίων και διαθέτει τον πιο ολοκληρωμένο ελεγκτικό μηχανισμό ασφάλειας και αδειοδότησής τους, έχει διασφαλίσει σήμερα 2,6 δισεκατομμύρια δόσεις από 6 διαφορετικές εταιρίες, με όλους τους ευρωπαίους να έχουν ισότιμη και δωρεάν πρόσβαση σε αυτά.

Σας θυμίζω ότι όταν, πέρυσι το καλοκαίρι, κάναμε το μεγάλο βήμα προς το άγνωστο ξεκινώντας τη διαδικασία συλλογικής διαπραγμάτευσης και προαγοράς των εμβολίων, κανείς δε μπορούσε να προβλέψει πότε θα ανακαλυφθεί ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο ή ποιος θα ήταν πρώτος σε θέση να το παράξει.

Όλοι μαζί πετύχαμε ένα μικρό θαύμα μέσα σε λίγους μήνες, με διαφανείς όρους και με ασφαλιστικές δικλίδες υπέρ της προστασίας της υγείας των πολιτών και του δημοσίου συμφέροντος.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκινήσαμε τους εμβολιασμούς στα τέλη Δεκεμβρίου. Σήμερα, εννιά εβδομάδες μετά, οι εταιρείες έχουν ήδη παραδώσει περισσότερες από 50 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου: 20% των κατοίκων του πλανήτη που εμβολιάστηκαν πλήρως είναι Ευρωπαίοι.

Η Ελλάδα έχει μέχρι στιγμής λάβει 1,2 εκατομμύρια δόσεις, με τους εμβολιασμούς να αγγίζουν πλέον το 1 εκατομμύριο. Πάνω από 600 χιλιάδες πολίτες έχουν εμβολιαστεί, με τη δεύτερη δόση εξασφαλισμένη, ενώ πάνω από 300 χιλιάδες Έλληνες έχουν ήδη λάβει και τις δύο δόσεις.

Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, στο τέλος του δευτέρου τριμήνου του 2021, αναμένεται τα Κράτη Μέλη να έχουν παραλάβει σχεδόν 600 εκατομμύρια δόσεις, με ακόμα 500 εκατομμύρια να αναμένονται κατά το τρίτο τρίμηνο.

Όσο και αν αυτό δεν αρέσει σε ορισμένους, μόνο κάποιος αρνητικά προκατειλημμένος δε δύναται να αναγνωρίσει τι πέτυχε έως σήμερα η Ευρώπη των 27. Ή το τι θα συνέβαινε αν τα Κράτη Μέλη ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποιός θα πρωτοαγοράσει εμβόλια.

Οι άνευ προηγουμένου προκλήσεις που έφερε η πανδημία μάς έμαθαν πολλά. Δε χρειάστηκε πολύς καιρός για να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι η προστασία της δημόσιας υγείας σε ένα Κράτος Μέλος εξαρτάται από την κατάσταση σε άλλα, και ότι μόνο μέσω στενότερου συντονισμού και συνεργασίας μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτήν την κρίση. Ο ιός δε γνωρίζει σύνορα, και κανείς από εμάς δεν είναι ασφαλής έως ότου είμαστε όλοι.

Τα διδάγματα αυτά μας ώθησαν στο να επανεκτιμήσουμε το πλαίσιο δράσης μας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και να προτείνουμε, στις 11 Νοεμβρίου ένα πακέτο που θέτει τις βάσεις για μία Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας.

Μεταξύ άλλων αυτό περιλαμβάνει έναν νέο Κανονισμό σχετικά με τις σοβαρές διασυνοριακές απειλές για την υγεία, καθώς και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων.

Έχουμε επίσης δρομολογήσει νέες δομές βιο-ασφάλειας (ΗΕRA) για να προλαμβάνουμε και να αντιμετωπίζουμε πιο αποτελεσματικά τους ιούς και τις μεταλλάξεις τους.

Θωρακίζοντας την οικονομία και την κοινωνία – βάζοντας την Ευρώπη σε τροχιά ανάπτυξης

Παράλληλα με την θωράκιση της δημόσιας υγείας απέναντι στην πανδημία, εργαστήκαμε από την πρώτη στιγμή και για τη θωράκιση της οικονομίας – αξιοποιώντας στο έπακρο τις ευελιξίες του προσωρινού πλαισίου για τους κανόνες ανταγωνισμού, καταργώντας τους περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας και στηρίζοντας την απασχόληση μέσω του προγράμματος SURE, το οποίο παρέχει στήριξη στην Ελλάδα ύψους άνω των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Κοιτώντας μπροστά, έχουμε λόγους να αισιοδοξούμε ότι μια γρήγορη και ισχυρή ανάκαμψη είναι εφικτή. Με το ευρωπαϊκό πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027 να ξεπερνά το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ και επιπλέον 750 δισεκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο του NextGenerationEU, η Ένωση έχει τα μέσα να στηρίξει πολίτες, εταιρείες και περιφέρειες – ιδίως εκείνους που πλήττονται περισσότερο από την κρίση του κορονοϊού.

Oι πόροι αυτοί θα βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση μιας Ευρώπης η οποία θα είναι πιο πράσινη, πιο ψηφιακή, πιο ανθεκτική και πιο έτοιμη να ανταποκριθεί στις τρέχουσες και τις επικείμενες προκλήσεις.

Η Ελλάδα θα είναι η 4η πιο ευνοημένη χώρα, αναλογικά με το μέγεθος της οικονομίας της. Από το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, η Ελλάδα θα λάβει πάνω από 40 δισεκατομμύρια ευρώ. Από το NextGenerationEU θα λάβει επιπλέον 20 δις, με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Υπό τον Μηχανισμό αυτόν στην Ελλάδα θα χορηγηθούν επιχορηγήσεις σχεδόν 18 δισεκατομμυρίων ευρώ – κάτι που αντιστοιχεί σε σχεδόν 10% του ΑΕΠ μας. Η Ελλάδα θα μπορεί επίσης να δανειστεί επιπλέον πάνω από 12 δισεκατομμύρια ευρώ με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους.

Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία για τόνωση της ανάπτυξης και εκσυγχρονισμό της οικονομίας μας, διπλασιάζοντας σχεδόν το ετήσιο ποσό των δημοσίων επενδύσεων για τα επόμενα χρόνια. Είμαι ιδιαιτέρως ευτυχής που η Ελλάδα ήταν ένα από τα πρώτα Κράτη Μέλη που υπέβαλαν εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, στις 18 Νοεμβρίου.

Λίγους μήνες πριν, όταν ακόμα σχεδιάζαμε αυτό το κολοσσιαίο πια Μηχανισμό Ανάκαμψης, υπερασπίστηκα με σθένος τον τουρισμό και τις μεταφορές, ως δομικό στοιχείο της καθημερινότητας των Ευρωπαίων, της κουλτούρας και του τρόπου ζωής μας.

Με το βάρος του λόγου του Επιτρόπου της χώρας για την οποία οι δυο αυτοί τομείς – το οικοσύστημα του τουρισμού – αποτελεί την κορυφαία πηγή πλούτου, θέσεων εργασίας, την βαριά βιομηχανία της, αγωνίστηκα και αγωνίζομαι για να μη χαθεί το Ελληνικό καλοκαίρι.

Σε αυτή την κατεύθυνση, η Επιτροπή σχεδιάζει να παρουσιάσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες ένα νέο πακέτο για την ασφαλή επανέναρξη των μετακινήσεων, εξετάζοντας και συγκεκριμένα το ζήτημα των πιστοποιητικών εμβολιασμού – μια πρωτοβουλία στην οποία η Ελλάδα πρωτοστάτησε.

Αυτά τα σημαντικά βήματα καταδεικνύουν ότι η μάχη της ασφαλούς εξόδου από τα έκτακτα μέτρα κατά της πανδημίας – και της επιστροφής σε μια τροχιά ανάπτυξης – είναι μια μάχη που η Ευρώπη είναι αποφασισμένη και προετοιμασμένη να την κερδίσει, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τις θυσίες των πολιτών.

Μια Ευρώπη πιο ισχυρή στη μετά-κορονοϊό εποχή

Παρά το πρωτόγνωρο και δύσκολο πλαίσιο στο οποίο κληθήκαμε να λειτουργήσουμε λόγω της πανδημίας, η Ένωση κατόρθωσε να παραμείνει προσηλωμένη στους στρατηγικούς στόχους της, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια Ευρώπη πιο ισχυρή, πιο συνεκτική, πιο δημιουργική στη μετά τον κορονοϊό εποχή.

Δεν παραμερίσαμε καμία από τις προτεραιότητες που η Επιτροπή von der Leyen έθεσε στην αρχή αυτής της θητείας. Δεν χάσαμε τον προσανατολισμό μας. Δεν κάναμε εκπτώσεις στο να απαντήσουμε στα μεγάλα θέματα που απασχολούν την Ευρώπη. Βασικό μεταξύ αυτών είναι η Μετανάστευση και η Πολιτική Ασύλου – το θέμα στο οποίο επικεντρώνεται κυρίως και η σημερινή μας συζήτηση.

Μια ολοκληρωμένη πολιτική για τη μετανάστευση 

Στις 23 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο – μια ολοκληρωμένη στρατηγική συνοδευόμενη από μια σειρά στοχευμένων νομοθετικών προτάσεων και πρωτοβουλιών.

Με το Σύμφωνο, στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μια εντελώς νέα αρχιτεκτονική, βασισμένη σε μια συνολική προσέγγιση του μεταναστευτικού ζητήματος. Συνηθίζω να αναφέρομαι σε αυτό ως ένα οικοδόμημα με τρεις ορόφους:

1. Η εξωτερική διάσταση: Το Σύμφωνο δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη συνεργασία με τρίτες χώρες για την επίτευξη των στρατηγικών επιδιώξεων της Ένωσης στον τομέα της μετανάστευσης. Αν θέλουμε να αποφύγουμε καταστάσεις όπως αυτές στη Λέσβο ή στις Κανάριες Νήσους στο μέλλον, πρέπει να επενδύσουμε σημαντικά και πέρα ​​από τα σύνορα της Ευρώπης.

Στόχος μας είναι να οικοδομήσουμε μια πραγματικά αποτελεσματική συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης κοντά στα Ευρωπαϊκά σύνορα, αλλά και σε πιο μακρινές χώρες της Αφρικής και της Ασίας – όσον αφορά στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, τον έλεγχο των συνόρων αλλά και την αύξηση του αριθμού των επιστροφών και τη βελτίωση της επανεισδοχής.

Μόνος τρόπος να το επιτύχουμε αυτό είναι ως μέρος εξατομικευμένων, ολοκληρωμένων και αμοιβαία επωφελών σχέσεων με κάθε μία από αυτές τις χώρες, ξεκινώντας από μια ειλικρινή και ουσιαστική αξιολόγηση των συμφερόντων μας – αλλά και εκείνων των εταίρων μας.

Ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στην αρχή του νέου επταετούς Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού – κάτι που αποτελεί ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας το οποίο είμαστε αποφασισμένοι να αξιοποιήσουμε. Μιλάω για έναν περισσότερο στρατηγικό, πολιτικά προσανατολισμένο προγραμματισμό της εξωτερικής χρηματοδότησης της Ένωσης – με τον νέο Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας, του οποίου οι πόροι υπερβαίνουν τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ για την επόμενη επταετία, να περιλαμβάνει ένα στόχο του 10% για δράσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση.

Θέλω να είμαι ξεκάθαρος στο σημείο αυτό: είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλες τις πολιτικές και τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να δώσουμε στις συνεργασίες αυτές περιεχόμενο και αξία. Η αναπτυξιακή συνεργασία, η ασφάλεια, οι θεωρήσεις (βίζες), το εμπόριο και οι επενδύσεις καθώς και η εκπαίδευση, δε θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μεμονωμένα ζητήματα.

Αυτή η διαδικασία είναι ήδη σε εξέλιξη. Πριν λίγες ημέρες η Επιτροπή παρουσίασε στο Συμβούλιο την πρώτη αξιολόγησή της συνεργασίας μας με 39 χώρες-εταίρους στον τομέα των επιστροφών και της επανεισδοχής. Βάσει αυτής, έχουμε τη δυνατότητα από κοινού με τα Κράτη Μέλη να υιοθετήσουμε συγκεκριμένα κίνητρα ή αντικίνητρα προς τρίτες χώρες – όπου αυτό κριθεί χρήσιμο – ώστε να επιτύχουμε μια πιο ισορροπημένη και αποτελεσματική συνεργασία σε μεταναστευτικά ζητήματα.

Στην εξίσωση αυτή της εξωτερικής διάστασης της μεταναστευτικής μας πολιτικής η Τουρκία αποτελεί ένα ιδιαίτερο παράγοντα. Η δήλωση Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας παραμένει έγκυρη και πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται πλήρως. Πρόκειται για μια συμφωνία αμοιβαίας εμπιστοσύνης που απαιτεί συνεχείς προσπάθειες από όλες τις πλευρές.

Αυτό ήταν το μήνυμα που μετέφερα στον Πρόεδρο Ερντογάν κατά την συνάντησή μας στην Άγκυρα τις πρώτες κι όλας μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου – και κάτι που επανέλαβα σταθερά στον Υπουργό κύριο Τσαβούσογλου όταν ζήτησε να με δει πριν λίγες εβδομάδες στις Βρυξέλλες.

Η Ελλάδα έχει και θα έχει την πλήρη στήριξη της Ευρώπης για την τήρηση των δεσμεύσεων των Τουρκικών αρχών και τη συνέχιση των επιστροφών από την Ελλάδα. Το βλέπουμε αυτό ως αμιγώς ευρωπαϊκό και όχι μόνο Ελληνικό ζήτημα.

Σκοπεύουμε να λάβουμε υπόψη όλες τις σχετικές διμερείς εξελίξεις με την Τουρκία στην έκθεση που θα παρουσιαστεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου.

Είναι σημαντικό για την Ελλάδα να μετέχει ενεργά στις συζητήσεις στο Συμβούλιο Υπουργών σε ό,τι αφορά στη διαχείριση του μεταναστευτικού και μέσω τις εξωτερικής πολιτικής μας. Στις 15 Μαρτίου θα έχουμε για πρώτη φορά μία κοινή διαδικτυακή συνάντηση μεταξύ των 27 πάνω στο θέμα αυτό, με τη συμμετοχή τόσο των Υπουργών Εξωτερικών όσων και των Υπουργών υπεύθυνων για τη μετανάστευση – και επιδιώκουμε απτά αποτελέσματα και πρωτοβουλίες.

2. Αποτελεσματική διαχείριση των εξωτερικών μας συνόρων. Με το νέο Σύμφωνο, φέρνουμε τους κανόνες για το άσυλο και για τις επιστροφές πιο κοντά, ενισχύοντας την στήριξή μας στις οικειοθελείς επιστροφές και την επανένταξη, αποτρέποντας τις μη επιτρεπόμενες μετακινήσεις και εκσυγχρονίζοντας τις διαδικασίες με τη βοήθεια ειδικών συστημάτων πληροφορικής.

Η βελτίωση των διαδικασιών είναι το κλειδί για μια ανθρώπινη και αποτελεσματική διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, παρέχοντας νομική βεβαιότητα και προστασία για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες – και ταυτόχρονα εξασφαλίζοντας την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος συνολικά, χωρίς περιττές καθυστερήσεις και δαπάνες για τα κράτη υποδοχής.

Δε χωράει αμφιβολία ότι κατά τον περασμένο χρόνο πέτυχαμε μία θεμελιώδη και κρίσιμη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο τα Κράτη Μέλη αντιλαμβάνονται το θέμα της ευθύνης για τη διαχείριση των εξωτερικών μας συνόρων.

Πριν ένα χρόνο ακριβώς, από τον Έβρο, μαζί με τον Πρωθυπουργό και τους επικεφαλής των τεσσάρων Ευρωπαϊκών Θεσμών στείλαμε ένα ξεκάθαρο και ηχηρό μήνυμα erga omnes: ότι τα ελληνικά σύνορα είναι και Ευρωπαϊκά. Ότι η Ευρώπη δεν απειλείται και σε καμία περίπτωση δε θα επιτρέψει την πολιτική εργαλειοποίηση της μετανάστευσης.

Η εμπειρία αυτή βοήθησε σημαντικά στη συνειδητοποίηση ότι η Ευρώπη συνολικά, πρέπει να συμβάλλει στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων και τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών υπό τον νέο Σύμφωνο.

Η εικόνα ήδη αλλάζει και τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας ενισχύονται σε βαθμό που μέχρι πριν λίγα χρόνια θα φάνταζε ασύλληπτος.

Η Frontex διαθέτει πλέον έναν τεράστιο προϋπολογισμό, έναν σημαντικότατο νέο ρόλο στη διεξαγωγή επιστροφών, ικανότητα δράσης σε τρίτες χώρες και σύντομα θα έχει τα δικά της αεροπλάνα και πλοία.

Μετά την πυρκαγιά στη Μόρια το Σεπτέμβριο του 2020, η Επιτροπή δημιούργησε μια ειδική ομάδα εργασίας προκειμένου να υποστηρίξει τη κατασκευή ενός νέου, υψηλού επιπέδου κέντρου υποδοχής στη Λέσβο έως τις αρχές Σεπτεμβρίου του 2021 και να συνδράμει τις ελληνικές αρχές στη διαχείριση του μεταναστευτικού. Στις 3 Δεκεμβρίου συμφωνήσαμε πάνω σε ένα λεπτομερές σχέδιο για το σκοπό αυτό.

Με τη στήριξη ευρωπαϊκών κονδυλίων στην Ελλάδα ύψους 121 εκατομμυρίων ευρώ οι εργασίες για την κατασκευή των νέων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης πολλαπλών χρήσεων σε Σάμο, Κω και Λέρο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.

Οι εργασίες για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής στα νησιά και στην ηπειρωτική χώρα επίσης συνεχίζονται και η πρόοδος είναι σημαντική και αδιαμφισβήτητη. Θέλω να ευχαριστήσω πραγματικά τους κατοίκους, τους εθελοντές, τους επαγγελματίες και βεβαίως τις ελληνικές αρχές – σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο – για αυτή την προσπάθεια που αποφέρει καρπούς προς όφελος όλων.

Χάρη στις ελληνικές προσπάθειες και με την πλήρη υποστήριξη της Επιτροπής, η υπερβολική συμφόρηση των νησιών έχει μειωθεί δραστικά. Από περίπου 42.000 στις αρχές του 2020, μόλις 15.000 μετανάστες βρισκόταν στα νησιά μας στις 23 Φεβρουαρίου 2021.

Έχουν επίσης επιταχυνθεί σημαντικά η διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, χάρη στο έργο της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου με την υποστήριξη της EASO. Στο τέλος του 2020, ο χρόνος ολοκλήρωσης της διαδικασίας είχε μειωθεί κατά 43% σε σύγκριση με το 2019, με άμεσο αντίκτυπο στον αριθμό των εκκρεμών αποφάσεων. Και βεβαίως θα ήθελα να χαιρετήσω την πρωτοβουλία και δράση των ελληνικών αρχών που επέτρεψε να δοθεί επιτέλους λύση στο ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα των ασυνόδευτων ανηλίκων.

Το πρόγραμμα εθελοντικής μετεγκατάστασης από την Ελλάδα προς άλλες χώρες της Ένωσης προχωρά. Καλύπτει ασυνόδευτους ανηλίκους, σοβαρά άρρωστα παιδιά με τις οικογένειές τους, ευάλωτες ομάδες αιτούντων άσυλο και δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Μέχρι σήμερα πάνω από 2.600 άτομα έχουν μετεγκατασταθεί. Τον Φεβρουάριο, οι πρώτες πτήσεις πραγματοποιήθηκαν απευθείας από τη Λέσβο στη Γερμανία. 238 δικαιούχοι διεθνούς προστασίας μετέβησαν από τη Λέσβο στο Αννόβερο στις 17 και 24 Φεβρουαρίου.

Αυτό με φέρνει στον τελευταίο και ιδιαίτερα σημαντικό πυλώνα του Συμφώνου – που θα επιτρέψει πιο αποτελεσματική και συστηματική διαχείριση αυτών των διαδικασιών στο μέλλον:

3. Θεσπίζουμε ισχυρούς αλλά δίκαιους εσωτερικούς κανόνες.

Κανόνες που εξασφαλίζουν ότι τα Κράτη Μέλη που βρίσκονται υπό πίεση θα λαμβάνουν πλήρη στήριξη κάθε φορά που τη χρειάζονται.

Αφετηρία μας είναι ότι η αλληλεγγύη και ο επιμερισμός των βαρών είναι ο κανόνας – πρέπει και θα γίνει ο κανόνας.

Ταυτόχρονα συνδυάζουμε αυτή την αποτελεσματική αλληλεγγύη με έναν βαθμό ευελιξίας, όταν αυτό χρειάζεται. Εγγυόμαστε ότι οι μετεγκαταστάσεις στο εξής θα λειτουργούν στη βάση ενός συνεχούς, προβλέψιμου και αξιόπιστου μηχανισμού. Με άλλα λόγια αυτό που μπορούν να κάνουν τα Κράτη Μέλη είναι να επιλέξουν πώς θα συνεισφέρουν, όχι εάν. Δεν προβλέπεται έξοδος κινδύνου από τις υποχρεώσεις αλληλεγγύης για κανέναν.

Αυτή είναι η ευελιξία για την οποία μιλάμε – και γνωρίζετε πολύ καλά ότι είναι μια προϋπόθεση απαραίτητη για να μην εγκλωβιστούμε για δεύτερη φορά στα πολιτικά αδιέξοδα τα οποία καταδίκασαν σε αποτυχία προηγούμενες προσπάθειες στο ευαίσθητο αυτό θέμα.

Αυτό είναι ένα Σύμφωνο στο οποίο δεν αγνοούμε τις κόκκινες γραμμές, αναζητούμε τη διέξοδο που διαφαίνεται μεταξύ τους.

Προτείνουμε ένα σύστημα που λειτουργεί κυκλικά ως σύνολο: διαδικασίες διαλογής, συνόρων, ασύλου, επιστροφών, αλληλεγγύης – όλα πρέπει να συνδέονται άψογα και αδιάρρηκτα.

Έχουμε εμπεδώσει τα διδάγματα του παρελθόντος: αποσύραμε και τραβήξαμε μια γραμμή κάτω από το προηγούμενο σύστημα – το γνωστό «Δουβλίνο» – υπό το οποίο δυστυχώς τα Κράτη Μέλη της πρώτης εισόδου, όπως η Ελλάδα, επωμίστηκαν δυσανάλογο βάρος. Ένα σύστημα που δεν ήταν εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει καταστάσεις κρίσης, πόσο μάλλον να διαχειριστεί τη νέα πραγματικότητα των μικτών και συνεχών μεταναστευτικών ροών σε καθημερινή βάση.

Με το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο γυρίζουμε σελίδα διασφαλίζοντας ότι οι προκλήσεις της μετανάστευσης αντιμετωπίζονται συνολικά και διεξοδικά – τόσο εντός όσο και εκτός της Ένωσης.

Είναι μια πρόταση, μια ευκαιρία, που η Ευρώπη δε μπορεί να αφήσει να πάει χαμένη.

Η πανδημία δυστυχώς σε έναν σημαντικό βαθμό δε μας επέτρεψε να προχωρήσουμε τις συζητήσεις επί των προτάσεών μας με τον ρυθμό που φιλοδοξούσαμε κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Προεδρίας του Συμβουλίου. Ωστόσο, οι ως τώρα συζητήσεις καταδεικνύουν ότι μια πορεία σύγκλισης απόψεων μεταξύ των Κρατών Μελών είναι εφικτή, ορατή – αλλά όχι ακόμα δεδομένη.

Είχαμε καλές συζητήσεις στο Συμβούλιο σχετικά με τα στοιχεία ευθύνης και των συνοριακών μέτρων. Οι συζητήσεις δεν έχουν αγγίξει επαρκώς ακόμα τα στοιχεία που αφορούν στην αλληλεγγύη – και είναι βεβαίως ιδιαιτέρως σημαντικά.

Στην αρχή ενός νέου έτους και μιας νέας Προεδρίας, της Πορτογαλικής, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τη θετική δυναμική που έχει ήδη διαμορφωθεί και να επιταχύνουμε.

Η κάθετη μείωση των παράτυπων αφίξεων κατά τους τελευταίους μήνες συνιστά ευκαιρία να συζητήσουμε το θέμα της μετανάστευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο ψύχραιμα και γόνιμα, ξεπερνώντας αγκυλώσεις του παρελθόντος. Στην απανεμιά οφείλουμε να προετοιμαστούμε για τις φουρτούνες που ίσως έρθουν.

Η μετανάστευση πρέπει να παραμένει στην κορυφή της πολιτική μας ατζέντας και ελπίδα μου είναι ότι συμφωνία σε πολιτικό επίπεδο μπορεί – και πρέπει – να επιτευχθεί πριν από τις επόμενες Γερμανικές και Γαλλικές εκλογές, όπου θα δοθούν σκληρές μάχες με τους ευρωφοβικούς λαϊκιστές. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οι πολίτες αναμένουν από εμάς να δώσουμε απτές, πρακτικές λύσεις.

Παραμένει γεγονός ότι ο μεγαλύτερος παράγοντας έλξης για την παράτυπη μετανάστευση στην Ευρώπη είναι η έλλειψη ενός κατάλληλου και κοινού ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης. Και όσο περισσότερο καθυστερούμε, τόσο περισσότερο γίνεται αυτό αντιληπτό από τους παράνομους διακινητές και όσους άλλους δε διστάζουν να εκμεταλλευτούν την ανθρώπινη δυστυχία προς ίδιον όφελος.

Το νέο Σύμφωνο για την Μετανάστευση και το Άσυλο, είναι ένα σύνολο από όλα εκείνα τα συστατικά που είτε έλειπαν, είτε ήταν διάσπαρτα σε ένα χαοτικό πλάνο που ήταν αδύνατο να λειτουργήσει. Μια ανύπαρκτη πολιτική που δεν λειτούργησε ποτέ και σε κανένα επίπεδο.

Η απουσία μιας συνεκτικής πολιτικής για την Μετανάστευση και το Άσυλο, οδήγησε σε απαράδεκτες και απάνθρωπες καταστάσεις όπως η Μόρια, αλλά και την δίκαιη σε πολλές περιπτώσεις αγανάκτηση των τοπικών κοινωνιών.

Η Ευρώπη έχει την ευκαιρία να έχει μία ανθεκτική, ενιαία, φιλόδοξη μεταναστευτική πολιτική για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Σας διαβεβαιώ, ότι σήμερα έχουμε όλα εκείνα τα δομικά στοιχεία που μπορούν να συνθέσουν μια δίκαιη, αλληλέγγυα και αποτελεσματική πολιτική που θα εξυπηρετεί αναλογικά όλες τις διαφορετικές προσεγγίσεις που είναι λογικό να υπάρχουν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μια Ευρώπη που προστατεύει

Η στρατηγική μας αυτονομία είναι βασικό στοιχείο της ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οφείλουμε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι και ικανοί να αντιμετωπίσουμε όλους εκείνους που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τις αδυναμίες μας – μέσω παραδοσιακών, ψηφιακών ή και υβριδικών απειλών. Δε χρειάζεται να κοιτάξουμε μακριά για να καταλάβουμε γιατί αυτό είναι απόλυτα αναγκαίο στην τρέχουσα συγκυρία.

Αυτό διασφαλίζουμε μέσω της νέας στρατηγικής μας για την Ευρωπαϊκή Ένωση Ασφαλείας – έναν κεντρικό πυλώνα του χαρτοφυλακίου μου ως Αντιπροέδρου – την οποία παρουσιάσαμε τον Ιούλιο.

Ακολούθησε, τον περασμένο Δεκέμβριο, μια σειρά στοχευμένων πρωτοβουλιών όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Κυβερνοασφάλεια, οι Οδηγίες για την ασφάλεια των συστημάτων δικτύων και πληροφοριών (NIS) και την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ατζέντα για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας και το νέο πλαίσιο λειτουργίας της Europol.

Σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό περιβάλλον πρέπει να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τις ταχέως εξελισσόμενες τεχνολογίες και την καινοτομία για να χτίσουμε μια Ευρώπη που προστατεύει αποτελεσματικά τους πολίτες της.

Μια Ευρώπη που δημιουργεί ευκαιρίες για όλους

Όλα αυτά τα δεδομένα μαζί, έχουν φέρει σήμερα ακόμα και τους φανατικότερους επικριτές του, στο άρμα του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής που οι συνθήκες τον ανέδειξαν πιο επίκαιρο από ποτέ.

Τον Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής που εμπεριέχει ένα πλαίσιο αρχών που προστατεύει κάθε πολίτη απέναντι σε κάθε απειλή, προαπαιτούμενο ανάπτυξης και ευημερίας σε μια ελεύθερη κοινωνία.

Τον Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής των αξιών, των ευκαιριών και της κινητικότητας. Με τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την ιστορική μας ταυτότητα αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και κάθε μορφής μισαλλοδοξίας και ρατσισμού – που δεν ταιριάζουν με την ποικιλόμορφη ευρωπαϊκή μας ταυτότητα.

Κάνοντας χρήση του νέου Θεματολογίου για τις Δεξιότητες που καταθέσαμε το καλοκαίρι θέλουμε να βοηθήσουμε όλους τους ευρωπαίους πολίτες να προετοιμαστούν για την επανάσταση δεξιοτήτων που θα φέρει η πράσινη και ψηφιακή εποχή.

Αυτό θα γίνει μεταξύ άλλων και μέσω του προγράμματος Erasmus και μιας νέα οικογένειας υποστηρικτικών μέσων, τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης, που φιλοδοξούμε να συγκροτήσουμε μαζί με τα Κράτη Μέλη, ως ένα εξαιρετικό οικοσύστημα μάθησης και αριστείας, προσβάσιμο και ανοιχτό σε όλους, που θα διευκολύνει την κινητικότητα στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και τις επαγγελματικές συνεργασίες.

Συστατικό κομμάτι της πολιτικής αυτής που απαντά σε αυτά καλύπτουμε με το Σχέδιο Δράσης για την Ψηφιακή Εκπαίδευση, που εγκρίναμε τον περασμένο Σεπτέμβριο, και μπορεί να υποστηρίξει την χώρα στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων και υποδομών.

Θέτουμε τις βάσεις για ένα σύστημα ψηφιακά πιστοποιημένων τίτλων σπουδών, ένα πραγματικά πολύτιμο εργαλείο τόσο για τους νέους που αναζητούν εργασία, όσο και για τις επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη από κατηρτισμένο δυναμικό.

Με τα άλματα που έχει κάνει η χώρα τους τελευταίους μήνες μπορεί να εκμεταλλευτεί πλήρως τα νέα αυτά ευρωπαϊκά εργαλεία για τη χορήγηση βασικών – αλλά και πιο εξειδικευμένων – ψηφιακών δεξιοτήτων στους συμπολίτες μας.

Όπως έχω τονίσει συχνά, για να επιτύχουμε μια πραγματική ψηφιακή επανάσταση δεν αρκεί να επενδύσουμε μόνο σε τεχνολογίες και υποδομές, αλλά – πρωτίστως – σε ανθρώπους.

Η Ελλάδα πρωταγωνίστρια σε μια Ευρώπη που ωριμάζει

Αγαπητοί φίλοι,

Πριν λίγες μέρες τιμήσαμε την επέτειο των 40 χρόνων της Ευρωπαϊκής Ελλάδας, στην υβριδική ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στην οποία και είχα την χαρά και την τιμή να συμμετάσχω έστω και διαδικτυακά.

Τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη έχουν αλλάξει πολύ κατά την περίοδο αυτή. Περάσαμε από μια περίοδο Ευρωπαϊκής «αθωότητας» σε μία φάση ευρωπαϊκής ωριμότητας, συνειδητοποίησης της συλλογικής μας δύναμης αλλά και των όσων διακυβεύονται όταν δεν είμαστε ικανοί να την ασκήσουμε αποτελεσματικά.

Η σοβαρή διαχείριση του μεταναστευτικού, οι ψύχραιμες αλλά σθεναρές ελληνικές τοποθετήσεις στα ζητήματα που αφορούν την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ο άξονας Φιλίας με τις χώρες του Κόλπου, η συνεργασία με το Ισραήλ, η εποικοδομητική στάση στα Βαλκάνια και η ενεργός ανάμειξη της χώρας στα στρατηγικής σημασίας ερωτήματα στα οποία καλείται να δώσει απάντηση η Ευρώπη την καθιστούν υπολογίσιμη δύναμη και ρυθμιστή των εξελίξεων για το επόμενο διάστημα.

Ο τρόπος που η Ελλάδα αντιμετωπίζει την πανδημική κρίση και τα παρεπόμενα είναι υποδειγματικός για το μέγεθος και τις υποδομές της. Η συνολική στάση υπευθυνότητας που επιδεικνύει η χώρα, σε συνδυασμό με το πειστικό και λειτουργικό σχέδιο για την ανάκαμψη δε διαφεύγουν της προσοχής των Ευρωπαίων – και όχι μόνον – εταίρων μας. Και αυτή είναι μια ακόμη κατάκτηση.

Το ύψος των επιδοτήσεων, που όπως προείπα καταφέραμε να είναι ενισχυμένες για την Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες, θα είναι και το καλύτερο διαβατήριο, και μια σπουδαία παρακαταθήκη, για μια σταθερή, σύγχρονη, εξωστρεφή και ανοιχτή Ελλάδα.

Μια χώρα-πρότυπο μετά την πανδημία.

Θέλω να σας ευχαριστήσω ακόμη μια φορά για την πρόσκληση. Ο διάλογος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τα Εθνικά Κοινοβούλια αποτελεί και τον πιο ζωντανό δίαυλο σε αυτή τη θεσμική διαδικασία που πιστεύω ότι θα οδηγήσει σε ένα δυναμικό αποτέλεσμα και την τελική επικύρωση του Συμφώνου για τη μετανάστευση και το Άσυλο.

Αναμένω και προσβλέπω στις προτάσεις και τη γνώμη της Βουλής των Ελλήνων πάνω στο καίριο αυτό θέμα και ελπίζω σε πολλές ακόμα ευκαιρίες επικοινωνίας και συνεργασίας πάνω στα υπόλοιπα σημαντικά σημεία του χαρτοφυλακίου μου τα οποία εν συντομία σήμερα σας παρουσίασα.

Σας ευχαριστώ, προσβλέπω στη συζήτηση και τις απόψεις σας.