Κρατικές ενισχύσεις: Η Επιτροπή καλεί τους ενδιαφερομένους να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με το σχέδιο πρότασης για την περαιτέρω διευκόλυνση της εφαρμογής μέτρων ενίσχυσης που προωθούν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση

Αθήνα, 06/10/2021

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο να υποβάλουν παρατηρήσεις σχετικά με ορισμένες προτεινόμενες τροποποιήσεις στον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ). Σκοπός της προτεινόμενης αναθεώρησης είναι να αποτυπωθούν οι αλλαγές σε διάφορες δέσμες κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες επί του παρόντος επανεξετάζονται, και να διευκολυνθεί περαιτέρω η δημόσια στήριξη για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της ΕΕ. Οι νέοι κανόνες θα συμβάλουν στο να τεθούν τα σωστά θεμέλια για μια βιώσιμη οικονομία κατά την περίοδο ανάκαμψης από τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού. Τα κράτη μέλη και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι μπορούν να απαντήσουν στη διαβούλευση έως τις 8 Δεκεμβρίου 2021.

Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά: «Η πρότασή μας αποσκοπεί στη διεύρυνση των δυνατοτήτων των κρατών μελών να εφαρμόζουν μέτρα ενίσχυσης για τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή και έγκριση από αυτήν. Έτσι, τα κράτη μέλη θα μπορούν να χορηγούν πιο εύκολα και πιο γρήγορα τέτοιου είδους χρηματοδότηση, χωρίς να προκαλούν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Παροτρύνουμε όλες τις δημόσιες αρχές, εταιρείες και λοιπούς ενδιαφερομένους να συμμετάσχουν σε αυτήν τη σημαντική διαβούλευση.»

Ο ΓΚΑΚ ορίζει συγκεκριμένες κατηγορίες κρατικών ενισχύσεων ως συμβατές με τη Συνθήκη, εφόσον πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, και απαλλάσσει τις εν λόγω κατηγορίες από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης στην Επιτροπή και έγκρισης από αυτήν.

Η εξαίρεση ορισμένων ενισχύσεων από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης στην Επιτροπή και έγκρισης από αυτήν αποτελεί σημαντική απλούστευση, η οποία δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να χορηγούν γρήγορα ενισχύσεις, όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις που περιορίζουν τη στρέβλωση του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Είναι σημαντικό να βρεθεί η σωστή ισορροπία ανάμεσα στις ενισχύσεις απαλλαγής κατά κατηγορία, που υπόκεινται σε σαφή κριτήρια προκειμένου να περιοριστούν ενδεχόμενες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, και στις υπόλοιπες κρατικές ενισχύσεις τις οποίες πρέπει να αξιολογεί η Επιτροπή πριν από την εφαρμογή τους.

Οι κανόνες που προβλέπονται στον ΓΚΑΚ συμπληρώνουν εκείνους που ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες καθορίζουν τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες η Επιτροπή αξιολογεί κατά πόσον τα μέτρα κρατικών ενισχύσεων που δεν τυγχάνουν απαλλαγής κατά κατηγορία και, ως εκ τούτου, πρέπει να της κοινοποιούνται, είναι συμβατά με την ενιαία αγορά. Από κοινού, αυτές οι δύο δέσμες κανόνων αποτελούν ένα ολοκληρωμένο εγχειρίδιο κανόνων για ορισμένους τομείς της νομοθεσίας περί κρατικών ενισχύσεων.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει ορισμένες στοχευμένες αλλαγές στον ΓΚΑΚ ώστε να αποτυπώνονται οι αλλαγές σε διάφορες δέσμες κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες επί του παρόντος επανεξετάζονται (συγκεκριμένα, οι κατευθυντήριες γραμμές για: τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, τις κρατικές ενισχύσεις για το κλίμα, την ενέργεια και το περιβάλλον, τη χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύνου και το πλαίσιο για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία). Στόχος της εν εξελίξει αναθεώρησης των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών και της προτεινόμενης αναθεώρησης του ΓΚΑΚ είναι να προωθηθεί η δημόσια χρηματοδότηση που συμβάλλει στην επίτευξη τρεχουσών προτεραιοτήτων της ΕΕ, ιδίως της Πράσινης Συμφωνίας και των ευρωπαϊκών βιομηχανικών και ψηφιακών στρατηγικών, και να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις αποτυπώνουν τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά και στην τεχνολογία.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προτείνει ορισμένες αλλαγές στον ΓΚΑΚ σε τομείς στους οποίους επίσης αναθεωρούνται οι αντίστοιχες κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις. Ειδικότερα:

Ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια

• Επέκταση των δυνατοτήτων για τα κράτη μέλη να παρέχουν στήριξη σε διάφορους τύπους «πράσινων» έργων, όπως η μείωση των εκπομπών CO₂, η αποκατάσταση των φυσικών οικοτόπων και οικοσυστημάτων, η προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, τα καθαρά οχήματα ή τα οχήματα μηδενικών εκπομπών και οι υποδομές επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού.
• Εισαγωγή νέων «πράσινων» προϋποθέσεων που οι μεγάλες ενεργοβόρες επιχειρήσεις θα πρέπει να πληρούν για να λαμβάνουν ενισχύσεις με απαλλαγή κατά κατηγορία, υπό τη μορφή μειωμένων φορολογικών συντελεστών, βάσει της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας. Αυτό θα διασφαλίσει ότι οι ενισχύσεις θα οδηγήσουν σε αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και των επενδύσεων σε έργα που έχουν ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου του δικαιούχου.
• Μέριμνα για τον αυξημένο ρόλο της αποθήκευσης στην ενσωμάτωση της ανανεώσιμης ενέργειας στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, με τη διεύρυνση των υφιστάμενων απαλλαγών για τις επενδυτικές ενισχύσεις και τις ενισχύσεις λειτουργίας για την ανανεώσιμη ενέργεια, ώστε να συμπεριλάβουν έργα αποθήκευσης που συνδέονται άμεσα με νέες ή υφιστάμενες εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
• Διευκόλυνση των επενδύσεων στο πράσινο υδρογόνο, παρέχοντας απαλλαγές κατά κατηγορία στις επενδυτικές ενισχύσεις για έργα πράσινου υδρογόνου και στις επενδύσεις σε υποδομές υδρογόνου. Στο πλαίσιο αυτό, οι ενισχύσεις λειτουργίας σε εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας για την προώθηση του πράσινου υδρογόνου θα απαλλάσσονται επίσης από την υποχρέωση κοινοποίησης.
• Παροχή κινήτρων για φιλόδοξα έργα ανακαίνισης κτιρίων, θεσπίζοντας «πράσινη πριμοδότηση» (δηλαδή υψηλότερες εντάσεις ενίσχυσης με απαλλαγή κατά κατηγορία) για ενισχύσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Η πριμοδότηση θα εφαρμόζεται όταν οι βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης οδηγούν σε σημαντική μείωση της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας.

Ενισχύσεις για επενδύσεις χρηματοδότησης επιχειρηματικού κινδύνου

• Αποσαφήνιση και εξορθολογισμός των κανόνων για τις ενισχύσεις χρηματοδότησης επιχειρηματικού κινδύνου, σύμφωνα με την παράλληλη αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών για τη χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύνου, π.χ. με την αποσαφήνιση των κανόνων επιλεξιμότητας για τέτοιου είδους ενισχύσεις βάσει του ΓΚΑΚ.
• Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής σχετικά με τις ενισχύσεις εκκίνησης ώστε να συμπεριλάβει ενισχύσεις με τη μορφή μεταβίβασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) από ερευνητικό οργανισμό, στον οποίο αναπτύχθηκαν τα υποκείμενα ΔΔΙ, σε μικρές και καινοτόμες επιχειρήσεις που πρέπει να διαθέσουν ένα νέο προϊόν ή μια νέα υπηρεσία στην αγορά.

Ενισχύσεις για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία

• Απλούστευση των προϋποθέσεων για τη χορήγηση ενισχύσεων για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση και έγκριση, π.χ. συμπεριλαμβάνοντας τη δυνατότητα υπολογισμού του έμμεσου κόστους των έργων Ε&Α με απλουστευμένη προσέγγιση κόστους και τη θέσπιση νέων κανόνων συμβατότητας για τη στήριξη των υποδομών δοκιμών και πειραματισμού (συχνά αναφερόμενων και ως «υποδομές τεχνολογίας»).

Περιφερειακές ενισχύσεις

• Ευθυγράμμιση των προϋποθέσεων όσον αφορά τις νέες κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις, επεκτείνοντας π.χ. τη δυνατότητα χορήγησης ενισχύσεων λειτουργίας για την πρόληψη ή τη μείωση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης (που μέχρι στιγμής είναι δυνατή μόνο για πολύ αραιοκατοικημένες περιοχές).

Επόμενα βήματα

Εκτός από τη διαβούλευση που ξεκίνησε σήμερα, το σχέδιο πρότασης θα συζητηθεί επίσης σε δύο συνεδριάσεις μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών, εκ των οποίων η πρώτη θα πραγματοποιηθεί προς το τέλος της περιόδου διαβούλευσης ενώ η δεύτερη μόλις αναθεωρηθεί το σχέδιο βάσει των παρατηρήσεων που θα ληφθούν κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης. Η διαδικασία αυτή θα εξασφαλίσει ότι τόσο τα κράτη μέλη όσο και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι θα έχουν επαρκείς ευκαιρίες να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους για το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής.

Η υπό διαβούλευση πρόταση και όλες οι λεπτομέρειες σχετικά με τη δημόσια διαβούλευση δημοσιεύονται εδώ:

Η έγκριση του αναθεωρημένου ΓΚΑΚ προγραμματίζεται για το πρώτο εξάμηνο του 2022.

Ιστορικό

Το άρθρο 108 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) επιβάλλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να κοινοποιούν κάθε κρατική ενίσχυση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να την εφαρμόζουν μόνο μετά την έγκριση της Επιτροπής. Ο εξουσιοδοτικός κανονισμός της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις επιτρέπει στην Επιτροπή να δηλώνει ορισμένες κατηγορίες κρατικών ενισχύσεων συμβατές με την ενιαία αγορά και μη υποκείμενες στην υποχρέωση κοινοποίησης που προβλέπεται στη Συνθήκη.

Ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να εφαρμόζουν άμεσα ορισμένα μέτρα ενίσχυσης, με πλήρη ασφάλεια δικαίου. Ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία του 2014 έδωσε στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να θέτουν σε εφαρμογή ευρύ φάσμα μέτρων κρατικών ενισχύσεων χωρίς προηγούμενη έγκριση της Επιτροπής, διότι δεν θεωρείται πιθανό να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό, έχει δε τροποποιηθεί επανειλημμένα ώστε να απλουστεύσει τους κανόνες και να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του. Ως εκ τούτου, πάνω από το 97 % του συνόλου των μέτρων κρατικών ενισχύσεων εφαρμόζονται πλέον από τα κράτη μέλη χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από την Επιτροπή. Αυτό συνάδει με την προσέγγιση της Επιτροπής να επικεντρώνεται στην επίτευξη καλύτερων και ταχύτερων αποτελεσμάτων, κάνοντας λιγότερα σε τομείς όπου δεν υπάρχει προστιθέμενη αξία.

Στο πλαίσιο της εν εξελίξει επανεξέτασης των κανόνων ανταγωνισμού ώστε να διασφαλιστεί ότι είναι κατάλληλοι για το μεταβαλλόμενο περιβάλλον της αγοράς, η Επιτροπή δρομολόγησε, τον Ιανουάριο του 2019, αξιολόγηση ορισμένων κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για τον εκσυγχρονισμό των κρατικών ενισχύσεων του 2014. Η αξιολόγηση, η οποία είχε τη μορφή ελέγχου καταλληλότητας, κάλυψε, μεταξύ άλλων, τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, τις ενισχύσεις για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία, τις ενισχύσεις χρηματοδότησης επιχειρηματικού κινδύνου και τις ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια. Η αξιολόγηση έδειξε ότι, συνολικά, το σύστημα και οι κανόνες ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων είναι κατάλληλα για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Ωστόσο, έδειξε επίσης ότι οι επιμέρους κανόνες χρειάζονταν αφενός κάποια προσαρμογή, μεταξύ άλλων υπό το πρίσμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των βιομηχανικών και ψηφιακών στρατηγικών της ΕΕ, και αφετέρου περαιτέρω εξορθολογισμό. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή βρίσκεται στη διαδικασία επανεξέτασης των σχετικών κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις και των αντίστοιχων κανόνων του ΓΚΑΚ.

Η σημερινή πρόταση ακολουθεί την πρόσφατη τροποποίηση του ΓΚΑΚ, που ενέκρινε η Επιτροπή τον Ιούλιο του 2021 προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι σχετικοί κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις με τους κανόνες χρηματοδότησης στο πλαίσιο του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου. Η Επιτροπή προτείνει τώρα ορισμένες περαιτέρω προσαρμογές του ΓΚΑΚ.

Πηγή: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα