Εμπόριο και βιωσιμότητα: Η Επιτροπή προτείνει νέο σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων της ΕΕ για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στις χώρες χαμηλού εισοδήματος

Αθήνα, 22/09/2021

Σήμερα, η Επιτροπή ενέκρινε τη νομοθετική πρόταση για το νέο σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων (ΣΓΠ) της ΕΕ για την περίοδο 2024-2034. Η Επιτροπή προτείνει τη βελτίωση ορισμένων καίριων χαρακτηριστικών του συστήματος για να ανταποκρίνεται καλύτερα στις εξελισσόμενες ανάγκες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες του ΣΓΠ, αλλά και για να ενισχυθεί η κοινωνική, η περιβαλλοντική και η κλιματική διάσταση του συστήματος.

Ο κανονισμός ΣΓΠ είναι ένα μονομερές εμπορικό εργαλείο που καταργεί ή μειώνει τους εισαγωγικούς δασμούς για τα προϊόντα που εισάγονται στην ΕΕ από ευάλωτες χώρες χαμηλού εισοδήματος στηρίζοντας την εξάλειψη της φτώχειας, την βιώσιμη ανάπτυξη και τη συμμετοχή των χωρών αυτών στην παγκόσμια οικονομία. Η πρόταση της Επιτροπής επικεντρώνει περισσότερο το ΣΓΠ της ΕΕ στη μείωση της φτώχειας και την αύξηση των εξαγωγικών ευκαιριών για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος. Αποσκοπεί στην παροχή κινήτρων για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη σε χώρες χαμηλού εισοδήματος και προσφέρει νέα περιθώρια για συμμετοχή σε περιβαλλοντικά ζητήματα και ζητήματα χρηστής διακυβέρνησης.

Το νέο πλαίσιο του ΣΓΠ ενισχύει τις δυνατότητες της ΕΕ να χρησιμοποιεί τις εμπορικές προτιμήσεις για τη δημιουργία οικονομικών ευκαιριών και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Επίσης, το εκσυγχρονισμένο πλαίσιο διευρύνει τους λόγους για την ανάκληση των προτιμήσεων του ΣΓΠ της ΕΕ σε περίπτωση σοβαρών και συστηματικών παραβιάσεων. Πέρα από τις βασικές συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εργασία που καλύπτονται ήδη, η πρόταση ενσωματώνει συμβάσεις για το περιβάλλον και τη χρηστή διακυβέρνηση.

Στο επίκεντρο όσοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη

Το ΣΓΠ έχει διάφορα στοιχεία για να διασφαλίζει ότι οι εμπορικές προτιμήσεις απευθύνονται στις χώρες που τις χρειάζονται περισσότερο και για να στηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξή τους.

Η νέα πρόταση βελτιώνει το ισχύον σύστημα με τους εξής τρόπους:

• Εξασφαλίζει την ομαλή μετάβαση όλων των χωρών που εγκαταλείπουν την κατηγορία των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών κατά την επόμενη δεκαετία, οι οποίες θα είναι σε θέση να υποβάλουν αίτηση για το ειδικό καθεστώς κινήτρων για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη χρηστή διακυβέρνηση (ΣΓΠ+), εάν δεσμευτούν για ισχυρά πρότυπα βιωσιμότητας, ώστε να διατηρήσουν γενναιόδωρες δασμολογικές προτιμήσεις για την πρόσβασή τους στην αγορά της ΕΕ.
• Μεγιστοποιεί τις ευκαιρίες για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος για να μπορέσουν να επωφεληθούν από το ΣΓΠ με τη μείωση των ορίων διαβάθμισης προϊόντων (δηλαδή, την προσωρινή αναστολή των δασμολογικών προτιμήσεων για τα πολύ ανταγωνιστικά προϊόντα) κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες, ώστε οι μεγάλοι παραγωγοί βιομηχανικής κλίμακας να αφήνουν μεγαλύτερο χώρο σε τομείς στους οποίους είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί.
• Διευρύνει τον κατάλογο των διεθνών συμβάσεων που πρέπει να τηρούνται με την προσθήκη δύο πρόσθετων πράξεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και τα δικαιώματα του παιδιού, δύο συμβάσεων για τα εργασιακά δικαιώματα σχετικά με τις επιθεωρήσεις εργασίας και τον τριμερή διάλογο και μίας σύμβασης διακυβέρνησης για το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα.
• Δημιουργεί ένα σαφώς καθορισμένο πλαίσιο για τις σημερινές δικαιούχους του ΣΓΠ+ ώστε να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις, παρέχοντας επαρκή μεταβατική περίοδο και απαιτώντας την υποβολή σχεδίων εφαρμογής.

Πιο οικολογικό ΣΓΠ

Για να ενισχύσει τη σημασία της τήρησης των προτύπων για την κλιματική αλλαγή και την προστασία του περιβάλλοντος, η νέα πρόταση σχετικά με το ΣΓΠ:

• Εισάγει τη δυνατότητα ανάκλησης των ευεργετημάτων του ΣΓΠ για σοβαρές και συστηματικές παραβιάσεις των αρχών των συμβάσεων για την κλιματική αλλαγή και την προστασία του περιβάλλοντος.
• Επεκτείνει τον κατάλογο των διεθνών συμβάσεων που πρέπει να επικυρώσουν οι χώρες που εντάσσονται στο ΣΓΠ+ πέραν των επτά υφιστάμενων νομοθετικών πράξεων για το περιβάλλον και το κλίμα, ο οποίος περιλαμβάνει πλέον και τη συμφωνία του Παρισιού.

Πιο ευέλικτο ΣΓΠ

Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την εφαρμογή του ισχύοντος ΣΓΠ αντικατοπτρίζονται στα εξής:

• Βελτιώσεις στην παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του ΣΓΠ+ και μεγαλύτερη διαφάνεια και συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην εφαρμογή του.
• Νέα επείγουσα διαδικασία ανάκλησης των προτιμήσεων όταν απαιτείται ταχεία αντίδραση σε εξαιρετικά σοβαρές περιστάσεις σε κάποια δικαιούχο χώρα, όπως σοβαρές παραβιάσεις των διεθνών προτύπων.
• Αξιολόγηση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων κάθε προτεινόμενης ανάκλησης, ώστε να λαμβάνονται υπόψη τυχόν αρνητικές επιπτώσεις στους ευάλωτους πληθυσμούς.

Μέλη της Επιτροπής δήλωσαν:

Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος Εμπορίου, κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, δήλωσε: «Επί πέντε δεκαετίες, το ΣΓΠ της ΕΕ στηρίζει τις ευάλωτες χώρες για να αναπτυχθούν με βιώσιμο τρόπο, παρέχοντάς τους προτιμησιακή πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ. Ο τρόπος αυτός βοήθησε τις δικαιούχους χώρες να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Ώθησε, επίσης, τις δικαιούχους χώρες να βελτιωθούν στους τομείς των ανθρωπίνων και των εργασιακών δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος και της χρηστής διακυβέρνησης. Σήμερα εκσυγχρονίζουμε το ΣΓΠ, ώστε να συνεχίσει να προσφέρει γενναιόδωρες εμπορικές προτιμήσεις και ταυτόχρονα να προωθεί πιο θετικές αλλαγές στις δικαιούχους χώρες.»

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος / Αντιπρόεδρος, κ. Τζουζέπ Μπορέλ Φουντέλιες, δήλωσε τα εξής: «Η ΕΕ προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς της εξωτερικής της δράσης, συμπεριλαμβανομένου του υπεύθυνου εμπορίου και των επενδύσεων. Ο νέος κανονισμός για το ΣΓΠ ενισχύει ένα μέσο που είναι απαραίτητο στην κοινή μας προσπάθεια να προωθήσουμε πιο ευημερούσες, βιώσιμες και δίκαιες κοινωνίες σε ολόκληρο τον κόσμο, αξιοποιώντας την εμπειρία που έχει συσσωρευτεί όλα αυτά τα χρόνια δέσμευσης και συνεργασίας με τις χώρες–εταίρους μας. Το νέο ΣΓΠ θα ενισχύσει την ικανότητά μας να αξιοποιούμε τις εμπορικές προτιμήσεις όχι μόνο για τη δημιουργία οικονομικών ευκαιριών για τους πολίτες αλλά και για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και των οικουμενικών αξιών σε ολόκληρο τον κόσμο».

Η Επίτροπος Διεθνών Εταιρικών Σχέσεων, κ. Γιούτα Ουρπιλάινεν, δήλωσε: «Για τη βελτίωση του επιπέδου ευημερίας και τη μείωση των ανισοτήτων στην πορεία προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, το εμπόριο είναι ουσιαστικής σημασίας. Η επανεξέταση του ΣΓΠ της ΕΕ αποτελεί απτό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι εμπορικές προτιμήσεις μπορούν να συμβάλουν στην ενσωμάτωση των χωρών χαμηλού εισοδήματος στην παγκόσμια οικονομία και, ως εκ τούτου, να δημιουργήσουν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και να μειώσουν τη φτώχεια. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με τις χώρες–εταίρους της ΕΕ με το νέο χρηματοδοτικό μας μέσο, τον “Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας – Η Ευρώπη στον κόσμο”, με σκοπό την παροχή στήριξης σε καίριους τομείς.»

Επόμενα βήματα

Η πρόταση τώρα θα συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Ο ισχύς του τρέχοντος κανονισμού ΣΓΠ θα λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 2023. Μόλις εγκριθεί, ο νέος κανονισμός ΣΓΠ θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2024.

Ιστορικό

Το ΣΓΠ της ΕΕ είναι ένα καθιερωμένο μέσο εμπορικής και αναπτυξιακής πολιτικής, το οποίο εφαρμόζεται από το 1971.

Το ισχύον πλαίσιο του ΣΓΠ βασίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 978/2012 της 25ης Οκτωβρίου 2012. Το σύστημα προσφέρει ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ για τα εμπορεύματα που εξάγονται από χώρες χαμηλού εισοδήματος, με κατάργηση ή μείωση των εισαγωγικών δασμών. Οι χαμηλότεροι δασμοί επιτρέπουν στις χώρες αυτές να αυξήσουν τις εξαγωγές τους προς την ΕΕ και, ως εκ τούτου, συμβάλλουν στην οικονομική τους ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η προτιμησιακή πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ βοηθά επίσης τις χώρες χαμηλού εισοδήματος να παράγουν πρόσθετα έσοδα, τα οποία μπορούν να επενδυθούν εκ νέου στη διαφοροποίηση των οικονομιών τους. Τέλος, το ΣΓΠ της ΕΕ στηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη, διότι οι δασμολογικές προτιμήσεις όσον αφορά την πρόσβαση στη μεγάλη αγορά της ΕΕ ενθαρρύνουν επίσης τις χώρες χαμηλού εισοδήματος να προωθήσουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των εργασιακών δικαιωμάτων, της προστασίας του περιβάλλοντος και της χρηστής διακυβέρνησης. Επίσης, αποτρέπει την πρόκληση ζημίας στη βιομηχανία της ΕΕ μέσω του συστήματος προστασίας και των διασφαλίσεων που παρέχει το πρόγραμμα του ΣΓΠ.

Η ΕΕ προσφέρει τρία καθεστώτα ΣΓΠ:

• Καθεστώς «Όλα εκτός από όπλα» για τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες στις οποίες παρέχεται πλήρης τελωνειακή ατέλεια και άνευ ποσοστώσεων πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ για όλα τα προϊόντα εκτός από τα όπλα και τα πυρομαχικά.
• Γενικό καθεστώς ΣΓΠ για τις χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος, στις οποίες παρέχεται μερική ή πλήρης κατάργηση των τελωνειακών δασμών για τα δύο τρίτα των δασμολογικών κλάσεων.
• Το ΣΓΠ+ είναι το ειδικό καθεστώς κινήτρων για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη χρηστή διακυβέρνηση, το οποίο μειώνει τους δασμούς σε 0 % για τις ίδιες δασμολογικές κλάσεις με το γενικό καθεστώς ΣΓΠ. Από τη ρύθμιση αυτή επωφελούνται οι ευάλωτες χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μέσου εισοδήματος που εφαρμόζουν 27 διεθνείς συμβάσεις (32 στη νέα πρόταση), οι οποίες σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος και τη χρηστή διακυβέρνηση.

Πηγή: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα