Έκθεση στρατηγικών προβλέψεων 2021: Ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ικανότητας και ελευθερίας δράσης της ΕΕ

Αθήνα, 08/09/2021

Η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα τη δεύτερή της ετήσια έκθεση στρατηγικών προβλέψεων με τίτλο «Ικανότητα και ελευθερία δράσης της ΕΕ». Στην παρούσα ανακοίνωση αποτυπώνεται μια μακρόπνοη και πολυτομεακή προοπτική όσον αφορά την ανοικτή στρατηγική αυτονομία της ΕΕ σε μια ολοένα και πιο πολυπολική και αμφισβητούμενη παγκόσμια τάξη. Η Επιτροπή έχει εντοπίσει τέσσερις κύριες παγκόσμιες τάσεις, οι οποίες επηρεάζουν την ικανότητα και την ελευθερία δράσης της ΕΕ: κλιματική αλλαγή και άλλες περιβαλλοντικές προκλήσεις, ψηφιακή υπερσυνδεσιμότητα και τεχνολογικός μετασχηματισμός, πιέσεις στη δημοκρατία και τις αξίες, και αλλαγές στην παγκόσμια τάξη και δημογραφία. Επίσης, έχει προσδιορίσει δέκα βασικούς τομείς δράσης στους οποίους η ΕΕ μπορεί να αξιοποιήσει ευκαιρίες για την εδραίωση της παγκόσμιας ηγετικής της θέσης και της ανοικτής στρατηγικής της αυτονομίας. Ως εκ τούτου, στα προγράμματα εργασίας της και κατά τον καθορισμό των προτεραιοτήτων της, η Επιτροπή εξακολουθεί να λαμβάνει υπόψη τις στρατηγικές προβλέψεις.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε σχετικά: «Είναι πλέον σχεδόν καθημερινό βίωμα των Ευρωπαίων πολιτών το γεγονός ότι οι παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή και ο ψηφιακός μετασχηματισμός, έχουν άμεσο αντίκτυπο στην προσωπική τους ζωή. Όλοι νιώθουμε ότι η δημοκρατία μας και οι ευρωπαϊκές μας αξίες τίθενται υπό αμφισβήτηση, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, ή ότι η Ευρώπη πρέπει να προσαρμόσει την εξωτερική της πολιτική λόγω της μεταβαλλόμενης παγκόσμιας τάξης. Η έγκαιρη και βελτιωμένη πληροφόρηση σχετικά με τις τάσεις αυτές θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίζουμε εγκαίρως τέτοια σημαντικά ζητήματα και να οδηγούμε την Ένωσή μας σε θετική κατεύθυνση.»

Ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής κ. Μάρος Σέφτσοβιτς, αρμόδιος για τις διοργανικές σχέσεις και τη διερεύνηση προοπτικών, δήλωσε: «Μολονότι δεν μπορούμε να ξέρουμε τι επιφυλάσσει το μέλλον, η καλύτερη κατανόηση των βασικών μεγατάσεων, αβεβαιοτήτων και ευκαιριών θα ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη ικανότητα και ελευθερία δράσης της ΕΕ. Έτσι, η παρούσα έκθεση στρατηγικών προβλέψεων εξετάζει τέσσερις μεγατάσεις με σημαντικό αντίκτυπο στην ΕΕ και προσδιορίζει δέκα τομείς δράσης προκειμένου να ενισχυθεί η ανοικτή στρατηγική αυτονομία μας και να εδραιωθεί η θέση μας στην παγκόσμια πρωτοπορία με ορίζοντα το 2050. Η πανδημία έκανε ακόμα εναργέστερη τη σημερινή ανάγκη για φιλόδοξες στρατηγικές επιλογές και η παρούσα έκθεση θα μας βοηθήσει να μην χάνουμε τον στόχο.»

Δέκα στρατηγικοί τομείς δράσης πολιτικής

1. Εξασφάλιση βιώσιμων και ανθεκτικών συστημάτων υγείας και τροφίμων
2. Διασφάλιση οικονομικά προσιτής ενέργειας, απαλλαγμένης από ανθρακούχες εκπομπές
3. Ενίσχυση της ικανότητας διαχείρισης δεδομένων, τεχνητής νοημοσύνης και τεχνολογιών αιχμής
4. Διασφάλιση και διαφοροποίηση του εφοδιασμού με κρίσιμες πρώτες ύλες
5. Εξασφάλιση της παγκόσμιας πρωτοπορίας στον καθορισμό προτύπων
6. Οικοδόμηση ανθεκτικών οικονομικών και χρηματοπιστωτικών συστημάτων, ικανών να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του μέλλοντος
7. Ανάπτυξη και διατήρηση δεξιοτήτων και ταλέντων που ανταποκρίνονται στις φιλοδοξίες της ΕΕ
8. Ενίσχυση των ικανοτήτων ασφάλειας και άμυνας και της πρόσβασης στο διάστημα
9. Συνεργασία με παγκόσμιους εταίρους για την προώθηση της ειρήνης, της ασφάλειας και της ευημερίας για όλους και
10. Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των θεσμικών οργάνων

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να εφαρμόζει το θεματολόγιο στρατηγικών προβλέψεών της για αυτόν τον κύκλο πολιτικής, προσαρμόζοντας αναλόγως τις πρωτοβουλίες του προγράμματος εργασίας για το επόμενο έτος. Στις 18-19 Νοεμβρίου, θα φιλοξενήσει την ετήσια διάσκεψη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Στρατηγικής και Πολιτικής Ανάλυσης (ESPAS) προκειμένου να συζητηθεί το θέμα της έκθεσης στρατηγικών προβλέψεων του επόμενου έτους — η διασύνδεση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, πώς δηλαδή μπορούν να αλληλοενισχύονται, μεταξύ άλλων με τη χρήση αναδυόμενων τεχνολογιών. Επιπλέον, το πανευρωπαϊκό δίκτυο προβλέψεων των «Υπουργών Μέλλοντος» σε όλα τα κράτη μέλη θα συνεχίσει να αναπτύσσει ικανότητες προβλέψεων στις διοικήσεις των κρατών μελών της ΕΕ. Εντός του τρέχοντος μήνα, η Επιτροπή θα ολοκληρώσει και τη δημόσια διαβούλευση σχετικά με τους πίνακες ανθεκτικότητας, ένα νέο εργαλείο για την αξιολόγηση της ανθεκτικότητας με πιο ολιστικό τρόπο, στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Αυτό θα συμβάλει στη μέτρηση της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας πέραν του ΑΕΠ. Η δημόσια διαβούλευση σχετικά με τα σχέδια των πινάκων ανθεκτικότητας της Επιτροπής συνεχίζεται έως τις 30 Σεπτεμβρίου.

Ιστορικό

Οι στρατηγικές προβλέψεις στηρίζουν την Επιτροπή στη μακρόπνοη και φιλόδοξη πορεία της προς την επίτευξη των έξι πρωταρχικών φιλοδοξιών της Προέδρου φον ντερ Λάιεν. Αρχής γενομένης από το 2020, καταρτίζονται ετήσιες εκθέσεις στρατηγικών προβλέψεων, βάσει πλήρων κύκλων προβλέψεων, για την τεκμηρίωση των προτεραιοτήτων της ετήσιας ομιλίας για την κατάσταση της Ένωσης, του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής και του πολυετούς προγραμματισμού.

Η φετινή έκθεση βασίζεται στην έκθεση στρατηγικών προβλέψεων του 2020, η οποία εισήγαγε την ανθεκτικότητα ως νέα πυξίδα για τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ. Οι μεγατάσεις και οι δράσεις πολιτικής που παρατίθενται στην έκθεση στρατηγικών προβλέψεων 2021 προσδιορίστηκαν μέσω μιας διατομεακής διαδικασίας προβλέψεων, υπό την καθοδήγηση εμπειρογνωμόνων, η οποία διενεργήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, με ευρείες διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Στρατηγικής και Πολιτικής Ανάλυσης (ESPAS). Τα αποτελέσματα της διαδικασίας προβλέψεων παρατίθενται στην έκθεση επιστημονικών στοιχείων για τη χάραξη πολιτικής του Κοινού Κέντρου Ερευνών με τίτλο «Shaping and securing the EU‘s Strategic Autonomy by 2040 and beyond» (Διαμόρφωση και διασφάλιση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ έως το 2040 και μετέπειτα).

Προκειμένου να στηρίξει την ανάπτυξη ικανοτήτων προβλέψεων σε ολόκληρη την ΕΕ, η Επιτροπή δημιούργησε ένα δίκτυο προβλέψεων σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο περιλαμβάνει 27 «Υπουργούς Μέλλοντος» από όλα τα κράτη μέλη. Το δίκτυο ανταλλάσσει βέλτιστες πρακτικές και ενημερώνει το θεματολόγιο στρατηγικών προβλέψεων της Επιτροπής συζητώντας βασικά ζητήματα που είναι σημαντικά για το μέλλον της Ευρώπης.

Πηγή: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα