Θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ: Η Επιτροπή κινεί διαδικασία κατά της Ουγγαρίας και της Πολωνίας για παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων

Αθήνα, 16/07/2021

«Η Ευρώπη δεν θα επιτρέψει ποτέ να στιγματιστούν κομμάτια της κοινωνίας μας είτε λόγω του ποιον αγαπούν, είτε λόγω της ηλικίας τους, της εθνοτικής τους καταγωγής, των πολιτικών ή των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων.»

Πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 7 Ιουλίου 2021

Η ισότητα και ο σεβασμός της αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ, οι οποίες κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της για να υπερασπιστεί αυτές τις αξίες.

Η Επιτροπή κινεί διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ουγγαρίας και της Πολωνίας σχετικά με την ισότητα και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Όσον αφορά την Ουγγαρία, οι υποθέσεις περιλαμβάνουν τον νόμο που εγκρίθηκε πρόσφατα και που απαγορεύει ή περιορίζει την πρόσβαση σε περιεχόμενο που προωθεί ή απεικονίζει τη λεγόμενη «απόκλιση από την ταυτότητα του εαυτού η οποία αντιστοιχεί στο φύλο κατά τη γέννηση, αλλαγή φύλου ή ομοφυλοφιλία» για άτομα κάτω των 18 ετών· και δήλωση αποποίησης ευθύνης σε παιδικό βιβλίο με περιεχόμενο με θεματολογία ΛΟΑΤΚΙ.

Όσον αφορά την Πολωνία, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι πολωνικές αρχές δεν απάντησαν πλήρως και κατάλληλα στην ερώτησή της σχετικά με τη φύση και τον αντίκτυπο των επονομαζόμενων αποφάσεων για «ζώνες απαλλαγμένες από την ιδεολογία ΛΟΑΤ» που έχουν ληφθεί από διάφορες περιφέρειες και δήμους της Πολωνίας.

Τα δύο κράτη μέλη έχουν πλέον προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσουν στα επιχειρήματα της Επιτροπής. Διαφορετικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να τους αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη και, σε επόμενο στάδιο, να τα παραπέμψει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ουγγαρία: Απαγόρευση περιεχομένου με θεματολογία ΛΟΑΤΚΙ και δήλωση αποποίησης ευθύνης σε βιβλίο

Πρόσβαση σε περιεχόμενο που απεικονίζει την ομοφυλοφιλία για άτομα κάτω των 18 ετών

Στις 23 Ιουνίου 2021 η Ουγγαρία εξέδωσε νόμο που θεσπίζει σειρά περιοριστικών μέτρων που εισάγουν διακρίσεις· ειδικότερα, ο νόμος αυτός απαγορεύει ή περιορίζει την πρόσβαση σε περιεχόμενο που προωθεί ή απεικονίζει τη λεγόμενη «απόκλιση από την ταυτότητα του εαυτού η οποία αντιστοιχεί στο φύλο κατά τη γέννηση, αλλαγή φύλου ή ομοφυλοφιλία» για άτομα κάτω των 18 ετών. Η προστασία των ανηλίκων αποτελεί θεμιτό δημόσιο συμφέρον το οποίο συμμερίζεται και επιδιώκει η ΕΕ. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, η Ουγγαρία δεν εξήγησε γιατί αυτή καθαυτή η έκθεση των παιδιών σε περιεχόμενο με θεματολογία ΛΟΑΤΚΙ θα ήταν επιζήμια για την ευημερία τους ή δεν θα ήταν σύμφωνη με το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει στην Ουγγαρία προειδοποιητική επιστολή επειδή θεωρεί ότι ο εν λόγω νόμος παραβιάζει ορισμένους κανόνες της ΕΕ. Πρώτον, έχει παραβιαστεί η οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων όσον αφορά τα πρότυπα για το οπτικοακουστικό περιεχόμενο και την ελεύθερη παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, καθώς η Ουγγαρία θέσπισε αδικαιολόγητους περιορισμούς που εισάγουν διακρίσεις εις βάρος ατόμων με βάση τον γενετήσιο προσανατολισμό τους οι οποίοι, επιπλέον, είναι δυσανάλογοι. Δεύτερον, ορισμένες από τις επίμαχες διατάξεις παραβιάζουν την οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο (συγκεκριμένα, την αρχή της χώρας προέλευσης). Ο νόμος απαγορεύει την παροχή υπηρεσιών με περιεχόμενο που παρουσιάζει διαφορετικούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς σε ανηλίκους, ακόμη και αν οι υπηρεσίες αυτές προέρχονται από άλλα κράτη μέλη. Τρίτον, η Ουγγαρία δεν αιτιολόγησε τον περιορισμό των διασυνοριακών υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας. Τέταρτον, η Ουγγαρία δεν κοινοποίησε εκ των προτέρων στην Επιτροπή ορισμένες από τις επίμαχες διατάξεις παρά την υποχρέωση που υπέχει από την οδηγία για τη διαφάνεια στην ενιαία αγορά. Πέμπτον, η Επιτροπή θεωρεί ότι η Ουγγαρία παραβίασε τις αρχές της Συνθήκης ως προς την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών (άρθρο 56 της ΣΛΕΕ) και την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων (άρθρο 34 της ΣΛΕΕ), διότι δεν απέδειξε ότι οι περιορισμοί είναι δεόντως αιτιολογημένοι, δεν εισάγουν διακρίσεις και είναι αναλογικοί. Έκτον, το δικαίωμα προστασίας των δεδομένων που κατοχυρώνεται στον ΓΚΠΔ και στο άρθρο 8 του Χάρτη παραβιάζεται από ορισμένες από τις επίμαχες διατάξεις. Τέλος, η Επιτροπή πιστεύει ότι στους τομείς αυτούς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, οι διατάξεις του ουγγρικού νόμου παραβιάζουν επίσης την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης, το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής, καθώς και το δικαίωμα στην απαγόρευση των διακρίσεων, όπως κατοχυρώνονται αντίστοιχα στα άρθρα 1, 7, 11 και 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Λόγω της σοβαρότητας των παραβάσεων αυτών, οι προσβαλλόμενες διατάξεις παραβιάζουν επίσης τις αξίες του άρθρου 2 ΣΕΕ.

Δήλωση αποποίησης ευθύνης σε παιδικό βιβλίο με περιεχόμενο με θεματολογία ΛΟΑΤΚΙ.

Στις 19 Ιανουαρίου 2021 η ουγγρική αρχή προστασίας των καταναλωτών υποχρέωσε εκδότη παιδικού βιβλίου που παρουσίαζε άτομα ΛΟΑΤΚΙ να περιλαμβάνει δήλωση αποποίησης ευθύνης σύμφωνα με την οποία το βιβλίο απεικονίζει μορφές «συμπεριφοράς που αποκλίνει από τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων». Αυτό ισοδυναμεί με περιορισμό του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης και του δικαιώματος στην απαγόρευση των διακρίσεων, όπως κατοχυρώνονται στα άρθρα 11 και 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, και παραβιάζει την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει στην Ουγγαρία προειδοποιητική επιστολή επειδή θεωρεί ότι η Ουγγαρία, επιβάλλοντας υποχρέωση παροχής πληροφοριών σχετικά με απόκλιση από τους «παραδοσιακούς ρόλους των φύλων», περιορίζει την ελευθερία έκφρασης των συγγραφέων και των εκδοτών βιβλίων και εισάγει αδικαιολόγητες διακρίσεις λόγω γενετήσιου προσανατολισμού. Ειδικότερα, η Ουγγαρία δεν αιτιολόγησε τον περιορισμό αυτών των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ούτε αιτιολόγησε γιατί η έκθεση των παιδιών σε περιεχόμενο με θεματολογία ΛΟΑΤΚΙ θα ήταν επιζήμια για την ευημερία τους ή δεν θα ήταν σύμφωνη με το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού.

Πολωνία: «Ζώνες απαλλαγμένες από την ιδεολογία ΛΟΑΤ»

Από το 2019 αρκετοί δήμοι και περιφέρειες της Πολωνίας εξέδωσαν αποφάσεις σχετικά με τη δημιουργία των λεγόμενων «ζωνών απαλλαγμένων από την ιδεολογία ΛΟΑΤ». Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι οι εν λόγω δηλώσεις ενδέχεται να παραβιάζουν το δίκαιο της ΕΕ όσον αφορά την απαγόρευση των διακρίσεων λόγω γενετήσιου προσανατολισμού. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαία η λεπτομερής ανάλυση της συμβατότητας των αποφάσεων με το δίκαιο της Ένωσης. Για να ολοκληρώσει την εν λόγω αξιολόγηση, η Επιτροπή χρειάζεται επαρκείς και πλήρεις πληροφορίες από τις πολωνικές αρχές. Παρά τη σαφή έκκληση της Επιτροπής τον Φεβρουάριο, μέχρι σήμερα οι πολωνικές αρχές δεν έχουν παράσχει τις ζητούμενες πληροφορίες, παραλείποντας προδήλως να απαντήσουν στα περισσότερα από τα αιτήματα της Επιτροπής. Ως εκ τούτου, η Πολωνία παρεμποδίζει την ικανότητα της Επιτροπής να ασκεί τις εξουσίες που της έχουν ανατεθεί από τις Συνθήκες και δεν συμμορφώνεται με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας βάσει του άρθρου 4 παράγραφος 3 της ΣΕΕ, το οποίο απαιτεί από τα κράτη μέλη να παρέχουν πραγματική συνεργασία στα θεσμικά όργανα της Ένωσης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει προειδοποιητική επιστολή στην Πολωνία λόγω έλλειψης συνεργασίας.

Ιστορικό

Η ισότητα και η απαγόρευση των διακρίσεων αποτελούν βασικές αρχές της ΕΕ, οι οποίες κατοχυρώνονται στις Συνθήκες της και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι νομοθετικές εξελίξεις, η νομολογία και οι πρωτοβουλίες πολιτικής έχουν βελτιώσει τη ζωή πολλών ανθρώπων και μας έχουν βοηθήσει να οικοδομήσουμε πιο ισότιμες και φιλόξενους κοινωνίες, μεταξύ άλλων για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων σε ολόκληρη την ΕΕ, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την καλύτερη προστασία των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων.

Στις 12 Νοεμβρίου η Επιτροπή παρουσίασε την πρώτη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων, των τρανς, των μη δυαδικών, των ίντερσεξ και των κουίρ ατόμων (ΛΟΑΤΚΙ), όπως ανακοίνωσε η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2020. Η στρατηγική καθορίζει μια σειρά στοχευμένων δράσεων γύρω από τέσσερις βασικούς πυλώνες, οι οποίες εστιάζονται στα εξής: στην αντιμετώπιση των διακρίσεων· στη διασφάλιση της προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων· στην οικοδόμηση κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς· και στην ανάληψη ηγετικού ρόλου στο αίτημα υπέρ της ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πηγή: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα