Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: Η Επιτροπή θέτει στόχο για μηδενική ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους

Αθήνα, 12/05/2021

Η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα το «Σχέδιο δράσης της ΕΕ για μηδενική ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους», ένα βασικό παραδοτέο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και το κύριο θέμα της φετινής Πράσινης Εβδομάδας της ΕΕ. Το σχέδιο δράσης σκιαγραφεί ένα ολοκληρωμένο όραμα για το 2050: έναν κόσμο όπου η ρύπανση θα έχει μειωθεί σε επίπεδα που δεν είναι πια επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία και τα φυσικά οικοσυστήματα, και περιγράφει τα βήματα για την επίτευξη του οράματος αυτού. Το σχέδιο συνδυάζει όλες τις σχετικές πολιτικές της ΕΕ με σκοπό την αντιμετώπιση και την πρόληψη της ρύπανσης, με ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο χρήσης ψηφιακών λύσεων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης. Προβλέπεται η επανεξέταση της σχετικής ενωσιακής νομοθεσίας, ώστε να εντοπιστούν τα κενά που εξακολουθούν να υπάρχουν και να προσδιοριστούν οι τομείς όπου χρειάζεται καλύτερη υλοποίηση για την εκπλήρωση αυτών των νομικών υποχρεώσεων.

Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε: «Η Πράσινη Συμφωνία αποσκοπεί στην οικοδόμηση ενός υγιούς πλανήτη για όλους. Για να εξασφαλίσουμε ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες για τους ανθρώπους και τον πλανήτη, πρέπει να δράσουμε τώρα. Το σχέδιο αυτό θα καθοδηγήσει τις εργασίες μας για να επιτύχουμε τον στόχο μας. Οι νέες πράσινες τεχνολογίες που ήδη υπάρχουν μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της ρύπανσης και να προσφέρουν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες. Οι προσπάθειες της Ευρώπης να ανοικοδομήσει μια καθαρότερη, δικαιότερη και πιο βιώσιμη οικονομία πρέπει επίσης να συμβάλουν στην επίτευξη της φιλοδοξίας για μηδενική ρύπανση.»

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσιους, δήλωσε: «Η περιβαλλοντική ρύπανση επηρεάζει αρνητικά την υγεία μας, ιδίως την υγεία των πιο ευάλωτων και κοινωνικά μειονεκτουσών ομάδων, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα από τα κύρια αίτια της απώλειας βιοποικιλότητας. Σήμερα η ΕΕ έχει περισσότερα κίνητρα παρά ποτέ για να ηγηθεί του παγκόσμιου αγώνα κατά της ρύπανσης. Με το σχέδιο δράσης για τη μηδενική ρύπανση, θα δημιουργήσουμε ένα υγιές περιβάλλον διαβίωσης για τους Ευρωπαίους, θα συμβάλουμε σε μια ανθεκτική ανάκαμψη και θα προωθήσουμε τη μετάβαση σε μια καθαρή, κυκλική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία.»

Για να οδηγήσει την ΕΕ στην πορεία προς έναν υγιή πλανήτη για υγιείς ανθρώπους έως το 2050, το σχέδιο δράσης θέτει βασικούς στόχους για το 2030 για τη μείωση της ρύπανσης στην πηγή, σε σύγκριση με τη σημερινή κατάσταση. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τους εξής στόχους:

• βελτίωση της ποιότητας του αέρα για να μειωθεί ο αριθμός των πρόωρων θανάτων που προκαλούνται από την ατμοσφαιρική ρύπανση κατά 55 %
• βελτίωση της ποιότητας του νερού, την οποία θα επιτύχουμε μειώνοντας τα απόβλητα και τα πλαστικά απορρίμματα στη θάλασσα (κατά 50 %), καθώς και τα μικροπλαστικά που απελευθερώνονται στο περιβάλλον (κατά 30 %)
• βελτίωση της ποιότητας των εδαφών, την οποία θα επιτύχουμε μειώνοντας τις απώλειες σε θρεπτικές ουσίες και τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50 %
• μείωση κατά 25 % των οικοσυστημάτων της ΕΕ στα οποία η ατμοσφαιρική ρύπανση απειλεί τη βιοποικιλότητα
• μείωση κατά 30 % του ποσοστού των ατόμων που υφίστανται χρόνια ενόχληση από τον θόρυβο από μέσα μεταφοράς, και
• σημαντική μείωση της παραγωγής αποβλήτων και μείωση κατά 50 % των υπολειμματικών αστικών αποβλήτων

Στο σχέδιο δράσης περιγράφονται ορισμένες εμβληματικές πρωτοβουλίες και δράσεις, μεταξύ των οποίων:

• η μεγαλύτερη ευθυγράμμιση των προτύπων ποιότητας του αέρα με τις πλέον πρόσφατες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
• η επανεξέταση των προτύπων για την ποιότητα του νερού, μεταξύ άλλων και για τους ποταμούς και τις θάλασσες της ΕΕ
• η μείωση της ρύπανσης του εδάφους και η ενίσχυση της αποκατάστασής του
• η επανεξέταση των περισσότερων ενωσιακών νόμων για τα απόβλητα ώστε να προσαρμοστούν στις αρχές της καθαρής και κυκλικής οικονομίας
• η προώθηση της μηδενικής ρύπανσης από την παραγωγή και την κατανάλωση
• η παρουσίαση ενός πίνακα αποτελεσμάτων με τις οικολογικές επιδόσεις των περιφερειών της ΕΕ, ώστε να προωθηθεί η μηδενική ρύπανση σε όλες τις περιφέρειες
• η μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας που προκαλούνται από το δυσανάλογο μερίδιο των επιβλαβών επιπτώσεων στην υγεία που σήμερα επωμίζονται τα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού
• η μείωση του εξωτερικού αποτυπώματος ρύπανσης της ΕΕ, την οποία θα επιτύχουμε περιορίζοντας τις εξαγωγές σε τρίτες χώρες προϊόντων και αποβλήτων που έχουν επιβλαβείς και τοξικές επιπτώσεις
• η δημιουργία «ζωντανών εργαστηρίων» για πράσινες ψηφιακές λύσεις και έξυπνη μηδενική ρύπανση
• η εδραίωση των κέντρων γνώσεων της ΕΕ για μηδενική ρύπανση και η συγκέντρωση των ενδιαφερόμενων μερών στην «Πλατφόρμα ενδιαφερόμενων μερών για μηδενική ρύπανση»
• η αυστηρότερη επιβολή της μηδενικής ρύπανσης από κοινού με τις περιβαλλοντικές και άλλες αρχές

Από κοινού με τη στρατηγική για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων που εγκρίθηκε πέρυσι, αυτό το σχέδιο δράσης υλοποιεί τη φιλοδοξία της ΕΕ για μηδενική ρύπανση με στόχο ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες. Συμβαδίζει με τους στόχους της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα, υγεία, βιοποικιλότητα και αποδοτική χρήση των πόρων, και αξιοποιεί υφιστάμενες πρωτοβουλίες στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας, της κινητικότητας, των τροφίμων, της κυκλικής οικονομίας και της γεωργίας.

Η φετινή Πράσινη Εβδομάδα της ΕΕ, η μεγαλύτερη ετήσια εκδήλωση για την οικολογική πολιτική, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 1–4 Ιουνίου, θα δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ να συζητήσουν τις πολλές πτυχές της μηδενικής ρύπανσης, τόσο επιτόπου στον χώρο της κύριας διάσκεψης των Βρυξελλών, όσο και διαδικτυακά και σε περισσότερες από 600 εκδηλώσεις εταίρων.

Ιστορικό

Η ρύπανση είναι η μεγαλύτερη περιβαλλοντική αιτία πολλών ψυχικών και σωματικών ασθενειών και πρόωρων θανάτων, ιδίως μεταξύ των παιδιών, των ατόμων με ορισμένες παθήσεις και των ηλικιωμένων. Οι άνθρωποι που διαμένουν σε πιο υποβαθμισμένες περιοχές συχνά ζουν κοντά σε μολυσμένες τοποθεσίες ή σε περιοχές όπου υπάρχει πολύ μεγάλη κυκλοφοριακή ροή. Ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες έχει επίσης κρίσιμη σημασία όσον αφορά την προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων, καθώς η ρύπανση είναι ένας από τους κύριους λόγους για την απώλεια βιοποικιλότητας. Μειώνει την ικανότητα των οικοσυστημάτων να παρέχουν υπηρεσίες όπως η παγίδευση του διοξειδίου του άνθρακα και η απορρύπανση του αέρα και του νερού.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΕΟΠ για την υγεία και το περιβάλλον, στην ΕΕ κάθε χρόνο πάνω από 400 000 πρόωροι θάνατοι (μεταξύ των οποίων θάνατοι από καρκίνο) αποδίδονται στη ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα, και 48 000 περιστατικά ισχαιμικών καρδιοπαθειών καθώς και 6,5 εκατομμύρια περιστατικά χρόνιας διαταραχής του ύπνου αποδίδονται στον θόρυβο, μαζί με άλλες νόσους που αποδίδονται και στις δύο αυτές αιτίες.

Η ΕΕ έχει ήδη θέσει πολλούς στόχους που συνδέονται με τη ρύπανση. Η υπάρχουσα νομοθεσία για τον αέρα, το νερό, τη θάλασσα και τον θόρυβο καθορίζει στόχους για την ποιότητα του περιβάλλοντος, ενώ πολλοί νόμοι έχουν ως αντικείμενο τις πηγές ρύπανσης. Επιπλέον, η Επιτροπή, στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, έχει ανακοινώσει ορισμένους γενικούς στόχους μέσω των οποίων θα μειωθούν οι απώλειες σε θρεπτικές ουσίες και η χρήση φυτοφαρμάκων, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι επιδιώξεις μας για τη βιοποικιλότητα.

Πηγή: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα