Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα τη φθινοπωρινή δέσμη μέτρων οικονομικής πολιτικής της, που περιλαμβάνει τις γνώμες σχετικά με τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων (ΣΔΠ) για τη ζώνη του ευρώ για το 2021 και τις συστάσεις πολιτικής για τη ζώνη του ευρώ. Πρόκειται για το δεύτερο στάδιο στον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2021, ο οποίος ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο με τη δημοσίευση της ετήσιας στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη (ΕΣΒΑ) με επίκεντρο την έννοια της ανταγωνιστικής βιωσιμότητας. Η ΕΣΒΑ παρείχε επίσης στρατηγικές κατευθύνσεις στα κράτη μέλη κατά την κατάρτιση των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και καθόρισε τη σχέση μεταξύ του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και του Εξαμήνου. Η σημερινή δέσμη μέτρων βασίζεται στις φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις του 2020 —που καταρτίστηκαν σε κλίμα μεγάλης αβεβαιότητας— σύμφωνα με τις οποίες, εξαιτίας του οικονομικού κλυδωνισμού που προκλήθηκε από την πανδημία του κορονοϊού, η παραγωγή στη ζώνη του ευρώ και στην ΕΕ δεν αναμένεται να ανακτήσει τα προ της πανδημίας επίπεδα εντός του 2022.

Γνώμες για τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ

Οι γνώμες σχετικά με τα ΣΔΠ του 2021 λαμβάνουν υπόψη τη συνεχιζόμενη κρίση στον τομέα της υγείας, το υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας και τη σοβαρή οικονομική ύφεση που οφείλεται στην έξαρση της νόσου COVID-19. Δεδομένης της ενεργοποίησης της γενικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, οι δημοσιονομικές συστάσεις που εξέδωσε το Συμβούλιο τον Ιούλιο του 2020 ήταν ποιοτικού χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, οι σημερινές γνώμες εξετάζουν ιδίως κατά πόσον τα σχεδιαζόμενα υποστηρικτικά δημοσιονομικά μέτρα για το 2021 είναι προσωρινά και, αν όχι, κατά πόσον σχεδιάζονται αντισταθμιστικά μέτρα.

Η Επιτροπή εκτίμησε ότι όλα τα ΣΔΠ είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου της 20ής Ιουλίου 2020. Τα περισσότερα από τα μέτρα στηρίζουν την οικονομική δραστηριότητα σε συνθήκες ιδιαίτερης αβεβαιότητας. Ορισμένα μέτρα που προβλέπονται στα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Λιθουανίας και της Σλοβακίας δεν φαίνεται να είναι προσωρινά ή να συνοδεύονται από αντισταθμιστικά μέτρα. Η Λιθουανία υπέβαλε το σχέδιο δημοσιονομικού της προγράμματος βάσει ενός σεναρίου αμετάβλητης πολιτικής και καλείται να υποβάλει επικαιροποιημένο σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματος.

Όσον αφορά το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, δεδομένου του επιπέδου του δημόσιου χρέους τους και των μεγάλων μεσοπρόθεσμων προκλήσεων βιωσιμότητας πριν από την πανδημία COVID-19, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι, κατά τη λήψη υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων, διατηρείται η δημοσιονομική βιωσιμότητα μεσοπρόθεσμα.

Μέτρα στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης σε σχέση με τη Ρουμανία

Από τον Απρίλιο του 2020, η Ρουμανία υπόκειται στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) επειδή το έλλειμά της υπερέβη το 2019 το όριο που ορίζει η Συνθήκη. Ενόψει της συνεχιζόμενης μεγάλης αβεβαιότητας που επικρατεί λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν θα πρέπει να ληφθεί απόφαση σχετικά με περαιτέρω μέτρα στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος της Ρουμανίας στην παρούσα συγκυρία. Θα επανεκτιμήσει τη δημοσιονομική κατάσταση της Ρουμανίας την άνοιξη του 2021.

Σύσταση για τη ζώνη του ευρώ, έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης και πρόταση για κοινή έκθεση για την απασχόληση

Η σύσταση σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ παρέχει εξατομικευμένες συμβουλές στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ σχετικά με τα θέματα που επηρεάζουν τη λειτουργία της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της. Φέτος, η σύσταση παρέχει επίσης κατευθύνσεις πολιτικής σχετικά με τις προτεραιότητες που θα πρέπει να επιδιώξουν τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ στα σχέδιά τους ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η σύσταση καλεί τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ να διασφαλίσουν ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές τους θα παραμείνουν υποστηρικτικές το 2021. Καλεί επίσης τα κράτη μέλη να αναπροσανατολίσουν τις δημοσιονομικές πολιτικές προς την επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων θέσεων μόλις το επιτρέψουν οι επιδημιολογικές και οικονομικές συνθήκες. Η σύσταση ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τα εθνικά θεσμικά πλαίσια και να υλοποιήσουν μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προτεραιότητας που μπορούν να καταστήσουν τη ζώνη του ευρώ και τα μέλη της πιο βιώσιμα και ανθεκτικά. Οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις και τα επενδυτικά μέτρα θα πρέπει να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για την οικονομική ανάκαμψη, σύμφωνα με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Τέλος, η σύσταση ζητεί την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ.

Στην έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης (ΕΜΕ), ενός μηχανισμού ελέγχου για τον εντοπισμό πιθανών μακροοικονομικών ανισορροπιών, διαπιστώνεται ότι ενώ οι ανισορροπίες άρχισαν να μειώνονται πριν από την έξαρση της νόσου COVID-19, οι κίνδυνοι ανισορροπιών φαίνεται να αυξάνονται στα κράτη μέλη τα οποία αντιμετώπιζαν ήδη ανισορροπίες πριν από την πανδημία COVID-19. Συνιστά να εκπονηθούν εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις για να εντοπιστούν πιθανές μακροοικονομικές ανισορροπές και να εκτιμηθεί η σοβαρότητά τους για τα ίδια 12 κράτη μέλη στα οποία είχαν ήδη εντοπιστεί ανισορροπίες ή υπερβολικές ανισορροπίες τον Φεβρουάριο του 2020. Οι χώρες αυτές είναι η Κροατία, η Κύπρος, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ισπανία και η Σουηδία.

Η πρόταση για κοινή έκθεση για την απασχόληση αναλύει τον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 στην απασχόληση και την κοινωνική κατάσταση στην Ευρώπη. Η κρίση COVID-19 έχει ανακόψει την επί εξαετία θετική τάση που παρατηρήθηκε στην αγορά εργασίας. Ο συνολικός αριθμός ατόμων που απασχολούνται και το ποσοστό απασχόλησης έχουν μειωθεί σημαντικά, αν και η αύξηση του ποσοστού ανεργίας ήταν μέχρι στιγμής μέτρια χάρη στην ταχεία θέσπιση συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας και παρόμοιων μέτρων. Τα κράτη μέλη που αντιμετώπιζαν ήδη σοβαρές κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις πριν από την πανδημία είναι πλέον ακόμη πιο εκτεθειμένα σε ευπάθειες. Ο οικονομικός κλυδωνισμός στην αγορά εργασίας επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τους διάφορους τομείς και κατηγορίες εργαζομένων. Η μείωση της απασχόλησης επηρέασε περισσότερο τους εργαζομένους σε άτυπες μορφές απασχόλησης. Η ανεργία των νέων έχει σημειώσει μεγαλύτερη αύξηση από ό, τι η ανεργία άλλων ηλικιακών ομάδων. Το ποσοστό των νέων που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Οι εργαζόμενοι που έχουν γεννηθεί εκτός ΕΕ έχουν επίσης πληγεί σοβαρά. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς όλες τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας και τις κοινωνικές εξελίξεις, επικαιροποιώντας τακτικά τον δείκτη επιδόσεων απασχόλησης και τον δείκτη επιδόσεων κοινωνικής προστασίας. Στο πλαίσιο αυτού του πρωτοφανούς Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2021, η κοινή έκθεση για την απασχόληση θα βοηθήσει επιπλέον τα κράτη μέλη να προσδιορίσουν τομείς προτεραιότητας για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα συμπεριληφθούν στα σχέδιά τους ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση.

Η Επιτροπή δεσμεύεται να εφαρμόσει μια στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης η οποία θα βοηθήσει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να επιτύχουν τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών. Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής για την επίτευξη των ΣΒΑ εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή προωθεί τη δέσμευσή της για βιώσιμη ανάπτυξη, την ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τους ΣΒΑ κατά τη χάραξη των πολιτικών της.

Έκθεση ενισχυμένης εποπτείας και εκθέσεις μεταπρογραμματικής εποπτείας

Στην όγδοη έκθεση ενισχυμένης εποπτείας για την Ελλάδα διαπιστώνεται ότι, παρά τις δυσμενείς συνθήκες που προκάλεσε η πανδημία COVID-19, οι ελληνικές αρχές έχουν λάβει τα αναγκαία μέτρα για την επίτευξη των συμφωνημένων δεσμεύσεων, υλοποιώντας ορισμένες θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις. Η έκθεση θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως βάση για να αποφασίσει η Ευρωομάδα σχετικά με την αποδέσμευση της επόμενης δέσμης μέτρων για το χρέος που εξαρτώνται από την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών.

Στις εκθέσεις μεταπρογραμματικής εποπτείας για την Κύπρο, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία διαπιστώνεται ότι η ικανότητα αποπληρωμής κάθε χώρας παραμένει σταθερή.

Τα μέλη του Σώματος των επιτρόπων προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:

Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, δήλωσε τα εξής: «Ενώ η Ευρώπη βιώνει τώρα το δεύτερο κύμα της πανδημίας, πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να στηρίξουμε ο ένας τον άλλον στην αντιμετώπιση αυτής της καταιγίδας. Η παρούσα φθινοπωρινή δέσμη μέτρων έχει ως στόχο να κατευθύνει τις οικονομίες της ΕΕ σε πιο ήπια νερά και να παράσχει κατευθύνσεις πολιτικής για τη συλλογική μας ανάκαμψη. Για να ανακάμψει η Ευρώπη ως ανταγωνιστική δύναμη στην παγκόσμια σκηνή, χρειαζόμαστε στοχευμένα και προσωρινά μέτρα δημοσιονομικής στήριξης, καθώς και καλά επιλεγμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα οδηγήσουν σε δίκαιη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη. Χρειαζόμαστε τώρα μια ταχεία πολιτική συμφωνία σχετικά με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ώστε να μπορέσει ο μηχανισμός αυτός να παράσχει χρηματοδοτική στήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. Ενθαρρύνω όλα τα κράτη μέλη να καθορίσουν φιλόδοξα θεματολόγια πολιτικής στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητάς τους, προς όφελος όλων.»

Ο Πάολο Τζεντιλόνι, Επίτροπος Οικονομίας, δήλωσε: «Σε μια συγκυρία διακοπής της ανακάμπτουσας οικονομικής δραστηριότητας και μέσα σε κλίμα ιδιαίτερα μεγάλης αβεβαιότητας, οι κυβερνήσεις οφείλουν να συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν την κρίση και να στηρίζουν την ανάκαμψη. Τα περισσότερα μέτρα που περιλαμβάνονται στους προϋπολογισμούς των χωρών της ζώνης του ευρώ για το 2021 στηρίζουν ορθά την οικονομική δραστηριότητα. Ωστόσο, μια ισχυρή και ισορροπημένη ανάκαμψη εξαρτάται από την ταχεία έναρξη ισχύος του Next Generation EU: για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, την επανεκκίνηση των επενδύσεων και την προώθηση μετασχηματιστικών μεταρρυθμίσεων για τη διαφύλαξη του πλανήτη μας, την οικοδόμηση δικαιότερων κοινωνιών και την επιτυχία της ψηφιοποίησης. Για τον λόγο αυτό, καλώ τις κυβερνήσεις της ΕΕ να επιδείξουν ισχυρό αίσθημα ευθύνης προς τους πολίτες τους και προς όλους τους Ευρωπαίους σε αυτή την κρίσιμη στιγμή. Ας ολοκληρώσουμε αυτό το σχέδιο ανάκαμψης.»

Ο Νικολά Σμιτ, Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, πρόσθεσε: «Η κρίση COVID-19 έχει ανακόψει μια 6ετή θετική τάση που παρατηρήθηκε στην αγορά εργασίας και έχει πλήξει όλους τους Ευρωπαίους, ιδίως τους νέους, και όσους έχουν προσωρινές ή άτυπες συμβάσεις. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει να κινητοποιεί όλους τους πόρους που έχει στη διάθεσή της και να στηρίζει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να μετριάσουν τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, να προστατεύσουν τους εργαζομένους, να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας και να διευκολύνουν τη μετάβαση σε θέσεις εργασίας προς την πράσινη και την ψηφιακή οικονομία. Πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στις δεξιότητες και την κατάρτιση για την προσαρμογή στην αγορά εργασίας μετά την COVID-19. Σε μια περίοδο κρίσης, είναι ζωτικής σημασίας να προσεγγίσουμε τους πλέον ευάλωτους στην κοινωνία και να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στην καταπολέμηση της φτώχειας, του αποκλεισμού και των ανισοτήτων.»

Επόμενα στάδια

Η Επιτροπή καλεί την Ευρωομάδα και το Συμβούλιο να εξετάσουν τη δέσμη μέτρων και να εγκρίνουν τις κατευθύνσεις που προτείνονται σήμερα. Προσβλέπει στην έναρξη εποικοδομητικού διαλόγου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με το περιεχόμενο της εν λόγω δέσμης μέτρων, καθώς και για κάθε επόμενο στάδιο στον κύκλο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

Περισσότερες πληροφορίες 

Φθινοπωρινή δέσμη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για το 2021: Ερωτήσεις και απαντήσεις

Ανακοίνωση σχετικά με τα σχέδια δημοσιονομικών προγραμμάτων για το 2021