Λόγω των περιορισμών και των προληπτικών μέτρων που έχουν τεθεί σε ισχύ εξαιτίας της πανδημίας τους κορονοϊού, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνομίλησαν μέσω τηλεδιάσκεψης στις 8 Οκτωβρίου, αντί για να συναντηθούν στην Αθήνα όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί.

Συμφώνησαν ότι η Ευρώπη χρειάζεται ένα προβλέψιμο, δίκαιο και ανθεκτικό σύστημα για τη διαχείριση της μετανάστευσης, που θα εμπεριέχει τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στον επιμερισμό των ευθυνών και την αλληλεγγύη, και την πλήρη προστασία των ευρωπαϊκών αξιών και θεμελιωδών δικαιωμάτων, περιλαμβανομένου του δικαιώματος στο άσυλο. Δεσμεύτηκαν να συνεργαστούν σε αυτή την κατεύθυνση, με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής για το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Η ελληνική πλευρά τόνισε την ανάγκη το Νέο Σύμφωνο να μεριμνά επαρκώς για τις πιέσεις που υφίστανται οι χώρες της πρώτης γραμμής.

Αμφότερες οι πλευρές επισήμαναν ότι η κατάσταση στο νησί της Λέσβου εξακολουθεί να είναι επείγουσα μετά τις πυρκαγιές στον καταυλισμό της Μόριας. Εξήραν την γρήγορη ανταπόκριση των ελληνικών συνεργείων άμεσης βοήθειας και αναγνώρισαν τον κομβικό ρόλο της άμεσης ευρωπαϊκής βοήθειας.

Σημείωσαν τις σημαντικές κοινές προσπάθειες που έχουν γίνει κατά τους τελευταίους εννέα μήνες για την αντιμετώπιση του υπέρμετρου αριθμού φιλοξενούμενων και την βελτίωση των συνθηκών στα νησιά, περιλαμβανομένου του ευρωπαϊκού προγράμματος για τη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων παιδιών. Αναγνώρισαν παράλληλα ότι περισσότερη δουλειά πρέπει να γίνει από κοινού ώστε να διασφαλιστεί η προστασία αυτών που βρίσκονται στα νησιά και να υπάρξει μέριμνα για τις επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες έχουν δεχτεί αξιοσημείωτη πίεση κατά τα τελευταία χρόνια.

Σε αυτό το πλαίσιο, δεσμεύτηκαν να στηρίξουν το έργο της Ομάδας Δράσης (Task Force) που έχει συστήσει η Επιτροπή και να θέσουν σε λειτουργία μία κοινή διαδικασία για τη διαχείριση της μετανάστευσης και των διαδικασιών χορήγησης ασύλου, στην οποία περιλαμβάνεται η δημιουργία κατάλληλων νέων εγκαταστάσεων στη Λέσβο. Αυτό αντανακλά τις προτάσεις του Νέου Συμφώνου και υπενθυμίζει τόσο την ανάγκη για συνεχιζόμενη ενίσχυση του ελληνικού συστήματος μετανάστευσης και ασύλου με γνώμονα τις ευρωπαϊκές αρχές, όσο και για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Η συζήτηση επικεντρώθηκε επίσης στη στρατηγική μέσω της οποίας θα διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα και ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορέσουν να αναδυθούν ισχυρότερες, οικονομικά και κοινωνικά, από την πανδημία. Όπως και άλλα κράτη μέλη, η Ελλάδα θα ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από το NextGenerationEU, περιλαμβανομένου του Ταμείου Ανάκαμψης το οποίο αποσκοπεί στην στήριξη των κοινών προτεραιοτήτων της ΕΕ ταυτόχρονα με τις συγκεκριμένες ανάγκες των κρατών μελών. Χαιρέτισαν τη συνεχιζόμενη στενή συνεργασία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Επιτροπή και ανέφεραν ότι προσβλέπουν στην παρουσίαση του προσχεδίου των προτάσεων για το σχέδιο ανάκαμψης  της Ελλάδας τις προσεχείς εβδομάδες. Οι δύο πλευρές εξέφρασαν την πεποίθηση ότι το σχέδιο θα αντικατοπτρίζει μία φιλόδοξη ατζέντα μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων προς μία πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο συμπεριληπτική ανάπτυξη, για το καλό του ελληνικού λαού, ειδικά της νέας γενιάς.

Τέλος, οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά υπό το φως των νεότερων ανησυχητικών εξελίξεων που αφορούν τα Βαρώσια, και επανέλαβαν ότι ο πλήρης σεβασμός των Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών παραμένει απαραίτητος. Εξέφρασαν την αποφασιστικότητά τους να δράσουν βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Οκτωβρίου, επαναλαμβάνοντας ότι η Τουρκία οφείλει να προβεί στα απαραίτητα βήματα ώστε να μειωθούν οι εντάσεις στην περιοχή, και να προχωρήσει σε εποικοδομητικό διάλογο με την Ελλάδα, την Κύπρο και την ΕΕ. Αμφότεροι προσβλέπουν στις προσεχείς συζητήσεις στο επίπεδο των συνεδριάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.