Αγαπητοί φίλοι,
Ήταν εδώ, στη Δυτική Ελλάδα, λίγο νοτιότερα, στο λίκνο των πανανθρώπινων αξιών του ολυμπισμού και των Ολυμπιακών Αγώνων, την Αρχαία Ολυμπία, όταν στις 12 Μαρτίου είχα τη μεγάλη τιμή να συμμετάσχω ως λαμπαδηδρόμος στη τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας του Τόκυο 2020.
Μιας και η σημερινή μου φυσική παρουσία, είναι και η πρώτη πανευρωπαικά μετά το lockdown, η πρώτη μη διαδικτυακή μου ομιλία, μπορώ να πω ότι για εμένα η καραντίνα ξεκίνησε στη Δυτική Ελλάδα, και τελειώνει στη Δυτική Ελλάδα.
Σε μία περιοχή όπου αναβλύζει δημιουργία, που φτιάχτηκε από το όραμα των σημαντικών ανθρώπων και τόπων που σφράγισαν διαχρονικά την ιστορία από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Από την αρετή των Ελεύθερων Πολιορκημένων, στη σπίθα των πολυμήχανων Παπαστράτων και του οραματιστή Τρικούπη, κι από τον φυσικό πλούτο της Τριχωνίδας στις εκβολές του Αχελώου, εδώ που η ναυτοσύνη δημιούργησε τη Ναύπακτο, που κάποτε στα ανοιχτά των Εχινάδων, μάζεψε τους ισχυρότερους στόλους της δύσης για την υπεράσπιση των κοινών μας αξιών, ως το πλούσιο υπέδαφος του Ιονίου.
Η παρουσία μου όμως εδώ, κρύβει κι έναν άλλο ιδιαίτερο πολιτικό συμβολισμό. Την πεποίθηση μου ότι οι ελληνικές περιφέρειες έχουν ρόλο και λόγο στην οικονομική και θεσμική ανάταξη της χώρας. Στην αρχή της θητείας μου, τον δεύτερο μόλις μήνα, ξεκίνησα αυτόν τον διάλογο με τις Περιφέρειες στη Λάρισα. Σήμερα ο δεύτερος σταθμός είναι εδώ στη Πάτρα και θα ακολουθήσουν παρόμοιες δράσεις και παρουσία σε όλες τις πρωτεύουσες των περιφερειών της χώρας.
Σήμερα λοιπόν, επέλεξα για πρώτη φορά, να γυρίσω την σελίδα της επόμενης μέρας, εδώ στη Πάτρα, στο σημείο που η Ελλάδα αντικρύζει αντίστροφα τους δρόμους του μεταξιού προς τη δύση.
Εδώ που το μεγαλύτερο λιμάνι του Ιονίου, ανοίγει τις ελληνικές πύλες στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Να αναπτύξω εδώ, σε μια ιδιαίτερα ιστορική στιγμή για το ευρωπαϊκό μας οικοδόμημα, το εμβληματικό σχέδιο για την Ελλάδα και για την Ένωση μετά την πανδημία, τη μεγαλύτερη απειλή από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η συγκυρία είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για μια τέτοια συζήτηση.
Πρώτον, επειδή τις επόμενες μέρες θα συναντηθούν οι ηγέτες των Κρατών Μελών της ΕΕ για να συμφωνήσουν το νέο Ευρωπαϊκό Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και το πακέτο ανάκαμψης γνωστό και ως Next Generation EU.
Δεύτερον, επειδή για να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από την ιστορική πρόταση της Επιτροπής για οικονομική επανεκκίνηση και ανάκαμψη, τώρα είναι η ώρα, η χώρα μας να σχεδιάσει ένα νέο πρότυπο οικονομικό και αναπτυξιακό υπόδειγμα.
Τρίτον, επειδή αυτός ο σχεδιασμός της κυβέρνησης θα πρέπει να έχει τις καλύτερες ιδέες και την δυνατότερη δυνατή στήριξη των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας και ιδιαίτερα της περιφέρειας. Το κέντρο δεν έχει όλες τις απαντήσεις για τη νέα εποχή.
Τέλος, είναι σήμερα πιο αναγκαία από ποτέ η δημιουργική συνεργασία του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Για όλα αυτά, πρέπει να είμαστε πιο έτοιμοι από ποτέ.
Ι. ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ
Η πρώτη φάση της κρίσης ήταν δύσκολη επειδή η κάθε χώρα έδρασε με βάση τις δικές της προτεραιότητες. Ο σώζων εαυτώ σωθήτω.
Σύνορα έκλεισαν, εξαγωγές σημαντικών προϊόντων σταμάτησαν, ο συντονισμός έλλειψε. Να είμαστε ειλικρινείς: η Ενιαία Αγορά ράγισε.
Παράλληλα δημιουργήθηκε ένα μεγάλο έλλειμα προσδοκιών. Οι πολίτες ζητούσαν δράση από την Ευρώπη σε τομείς όπως η υγεία, ο τουρισμός και η παιδεία που η ΕΕ έχει ελάχιστη αρμοδιότητα.
Αυτές τις αδυναμίες, ήρθαν να εκμεταλλευτούν οι εχθροί της Ευρώπης που όπως έχουμε τεκμηριώσει, οργάνωσαν εκστρατείες παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, ακόμη και ψηφιακές επιθέσεις κατά συστημάτων ασφάλειας νοσοκομείων και κέντρων πληροφόρησης.
Σε δεύτερη φάση όμως, τα Κράτη Μέλη κατάλαβαν τα όρια της ασυντόνιστης δράσης και την αξία της συνεργασίας. Οι αγορές μας είναι ενοποιημένες, τα σύνορα μας κοινά, η αλληλεξάρτηση μεγάλη. Αργά αλλά σταθερά, η ΕΕ έγινε ο καταλύτης της σύγκλισης και της επανεκκίνησης. Ιδιαίτερα στην οικονομία πάρθηκαν μέτρα χωρίς προηγούμενο.
Αυτή η αντίδραση – συνολικού μεγέθους πάνω από 5 τρις. € – είχε εφτά κύριες πτυχές:
Με αυτά τα μέτρα, έχουμε επιβιώσει την καταιγίδα του πρώτου κύματος του κορωνοϊού. Αλλά δεν μείναμε αλώβητοι. Δυστυχώς χάσαμε πολλούς, πάρα πολλούς ευρωπαίους συμπολίτες μας, και είναι πια σαφές ότι και η οικονομία μας θα πάρει χρόνια να γυρίσει στα προ-κρίσης επίπεδα της.
Από αυτήν την τραυματική εμπειρία των τελευταίων μηνών, μπορούμε να αντλήσουμε τέσσερα μεγάλα μαθήματα:
Αυτό το τελευταίο μάθημα είναι και το πιο σημαντικό κι αυτό που μας οδήγησε στην ιστορική πρωτοβουλία για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Γι αυτόν τον λόγο, η πρόταση που αποφασίσαμε στο Κολλέγιο των Επιτρόπων, στις 27 Μαΐου, είναι μια πράξη χωρίς προηγούμενο. Που έχει στον πυρήνα της την αλληλεγγύη. Την αλληλεγγύη, που είναι έννοια συνυφασμένη με την ίδια την Ευρώπη. Μια ιστορική στιγμή. Για δύο λόγους:
Πρώτα για το πρωτοφανές ύψος των πόρων: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ένα νέο Προϋπολογισμό – το λεγόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο για την περίοδο 2021-27 συνολικού ύψους 1.9 τρις. € – σχεδόν διπλάσιο του κανονικού του μεγέθους – που συμπεριλαμβάνει 750 δις. € για το Εργαλείο Ανάκαμψης – το Next Generation EU, δύο τρίτα των οποίων σε επιδοτήσεις, όχι δάνεια.
Δεύτερον, γιατί για πρώτη φορά οι εταίροι αναλαμβάνουν συνολικά μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού βάρος της ανάκαμψης, χωρίς να αναγκάζονται οι ήδη επιβαρυμένες οικονομίες του νότου να δανείζονται ατομικά για να ξεπεράσουν μια κρίση που αφορά το σύνολο της ΕΕ.
ΙΙ. Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ: ΝΕΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ
Οι πόροι του πακέτου Ανάκαμψης θα διοχετευτούν με καινοτόμους τρόπους και με νέα οπτική:
Ειδικά για την Ελλάδα, η οποία ωφελείται πολύ περισσότερο απ όσο θα υπολόγιζε και ο πλέον αισιόδοξος αναλυτής, μ’ ένα επιπρόσθετο δηλαδή ΕΣΠΑ, επιπλέον των κοινοτικών πόρων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την επόμενη επταετία.
Τα 32 δις. € που θα κατανεμηθούν στην Ελλάδα, εκ των οποίων τα 22 δις. € σε επιδοτήσεις και περίπου τα 10 δις. € σε χαμηλότοκα δάνεια. Αυτά θα είναι χρήματα που θα δώσουν πνοή στην ταλαιπωρημένη από την 3η κρίση που την χτυπά σε μια δεκαετία ελληνική οικονομία. Αυτή τη φορά όμως, το ευρωπαϊκό αντίδοτο, δίνεται σε μια Ελλάδα που πατάει γερά στο δρόμο της οικονομικής ανάταξης με υπευθυνότητα και αποφασιστικότητα.
Τα πολλά κονδύλια όμως, σημαίνουν και πολλές ευθύνες. Πρωτίστως για να διατηρήσουμε το θετικό για τη χώρα μας κλίμα.
Η ώριμη διαχείριση της κρίσης στον Έβρο, και η παγκοσμίως αναγνωρισμένη για την αποτελεσματικότητα της διαχείριση της πανδημικής κρίσης αποτελούν κομβικά σημεία για το νέο στίγμα της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χάρτη.
Σήμερα, χτίζεται το νέο ελληνικό brand ποιότητας, με προσήλωση στην εξωστρέφεια, την ασφάλεια και την οικονομική επανεκκίνηση.
Και επειδή, είναι πραγματικά λίγος ο χρόνος που απομένει ώστε η χώρα να προετοιμαστεί σωστά για την αξιοποίηση τους, δεν υπάρχουν περιθώρια ερασιτεχνισμών ή καθυστερήσεων.
Βάσει της πρότασης μας αυτά τα κονδύλια κουμπώνουν και με τον σχεδιασμό της κυβέρνησης για επενδύσεις σε τέσσερεις βασικές κατευθύνσεις ώστε να τονώσουν την ανάκαμψη και να δημιουργήσουν τα θεμέλια για μακροπρόθεσμη, βιώσιμη ανάπτυξη.
Επιπλέον αυτών των 32 δις. € όμως υπάρχουν και άλλα εργαλεία στο πλαίσιο του πακέτου Ανάκαμψης από τα οποία θα μπορούσε να επωφεληθεί η Ελλάδα:
Όλα αυτά αγαπητοί φίλοι, συνθέτουν ένα πραγματικό υπερόπλο της Ευρώπης βοηθώντας όλες τις χώρες να αντιμετωπίσουν την κρίση. Μια μοναδική, ιστορική συγκυρία και για την Ευρώπη αλλά και για την Ελλάδα.
ΙΙΙ. ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΜΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Και εδώ, είναι που θα πρέπει να αναλογιστούμε τι οφείλουμε να κάνουμε εμείς ως Έλληνες για να αξιοποιήσουμε την Ευρωπαϊκή στήριξη όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται χωρίς να επαναλάβουμε τα λάθη και τις ολιγωρίες του παρελθόντος.
Πρώτο, να συγκροτηθεί ο μηχανισμός που θα σχεδιάζει με επάρκεια, θα εγκρίνει και θα εποπτεύει την υλοποίηση έργων που θα μετασχηματίσουν την οικονομία.
Δεύτερο, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ισχυρών κανόνων, ευέλικτων όπου χρειάζεται, εδώ δεν χωράει γραφειοκρατία ούτε συντεχνιασμοί.
Τρίτο, ταχύτητα και αποφασιστικότητα. Από την ταχεία απονομή δικαιοσύνης, έως την δημιουργία συστημάτων και δομών, που παρέχουν σύγχρονες δεξιότητες σε αντιστοιχία με τις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς, από την απελευθέρωση του πολύτιμου και υψηλής ποιότητας ανθρώπινου κεφαλαίου του εθνικού συστήματος υγείας από την γραφειοκρατία, σε ένα ασφαλιστικό σύστημα που δεν θα συνταξιοδοτεί μεσήλικες, αλλά θα γίνει ο μεγάλος μας επενδυτικός κορβανάς.
Χρωστάμε σε αυτούς που ακολουθούν. Περισσότερα όνειρα, περισσότερες ευκαιρίες, περισσότερο πλούτο στις επόμενες γενιές. Ας είναι η γενιά του brain drain η τελευταία που αναγκάστηκε να φύγει.
Φίλες και φίλοι,
Η εφημερίδα Πελοπόννησος, ο συνδιοργανωτής του 8ου Περιφερειακού Αναπτυξιακού Συνεδρίου της Δυτικής Ελλάδας, θα κλείσει σε λίγες μέρες 134 χρόνια κυκλοφορίας.
Μια πραγματικά εντυπωσιακή πορεία που συνδυάστηκε με τις τύχες της περιοχής.
Έναν μακρύ δρόμο απεικόνισης των γεγονότων της εποχής. Μιας περιόδου, λίγες δεκαετίες από την ίδρυση του πρώτου ελλαδικού κράτους. Στο μέσο μιας περιόδου με συνταρακτικές αλλαγές. Λίγο μετά την αρχή της δεδηλωμένης, μεταρρύθμισης και ουσιαστικού για την εποχή βήματος δημοκρατίας και πολυφωνίας.
Παράλληλα όμως, με μια περίοδο οικονομικών δυσχερειών, με υπερδανεισμό από το εξωτερικό, που σε συνδυασμό με την κατάρρευση του εμπορίου της τοπικής σταφίδας, που ευδοκιμεί έως και σήμερα σε όλο το βόρειο τόξο του Μοριά, κι αποτελούσε τον πρωταθλητή των ελληνικών εξαγωγών.
Όλα αυτά μαζί, δημιούργησαν ένα ιδιαίτερα υψηλό για τα δεδομένα της εποχής μεταναστευτικό ρεύμα ιδίως προς τις ΗΠΑ.
Στο πέρασμα των δύο αιώνων, ο τόπος σας άντεξε τους πολέμους και τις κακουχίες, γέννησε ανθρώπους που καθόρισαν τις τύχες του, ο γέρος της Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος Κωστής Στεφανόπουλος, αλλά και ο μεγάλος μας ποιητής Κωστής Παλαμάς που αν και προγενέστερος ανέπτυξε το πνεύμα των νεότερων Ελλήνων, και ασφαλώς ο σοφός ευπατρίδης Αχαιός πολιτικός Παναγιώτης Κανελλόπουλος που μας θυμίζει ότι η Ελλάς, τα μεγάλα, όσο φοβερά κι αν είναι, τα ξεπερνάει. Τα μικρά είναι ακριβώς οι τρικλοποδιές που την κάνουν και σκοντάφτει.
Τα εθνικά μαθήματα της κρίσης, οι θυσίες του κόσμου, το μεγαλείο των γιατρών και νοσηλευτών μας, η αυταπάρνηση των σωμάτων ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων, απέδειξαν ότι μπορούμε. Η χώρα έχει υποχρέωση να μην υποτιμήσει την αριστεία και την ποιότητα που επέδειξε.
Σε λίγους μήνες που το εμβόλιο δισεκατομμυρίων για την επανεκκίνηση της οικονομίας θα είναι διαθέσιμο, θα πρέπει να το διαχειριστεί ένα σύγχρονο και λειτουργικό κράτος.
Θα ήθελα να κλείσω με τρεις πιο προσωπικές δεσμεύσεις:
Η πρώτη, αφορά την Ευρώπη που προστατεύει. Από την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα, σε κάθε τους μορφή και με κάθε τους μέσο. Τις παραδοσιακού τύπου, αλλά και τις υβριδικές, σύγχρονες απειλές. Για τις κοινωνίες μας, για την ασφάλεια και τον τρόπο ζωής μας. Η επερχόμενη ευρωπαϊκή στρατηγική για την ασφάλεια, η νέα Ευρωπαϊκή Ένωση Ασφάλειας, θα μας εξοπλίζει με όλα τα απαραίτητα μέτρα και εργαλεία για να προλαμβάνουν, να εντοπίζουν και να απαντούν σε κάθε απειλή, διατηρώντας την ανθεκτικότητα της οικονομίας και της κοινωνίας μας. Η ολιστική διαχείριση του μεταναστευτικού εντάσσεται στην ίδια στόχευση συνοχής και προστασίας.
Η δεύτερη, την Ευρώπη που πάντα διασφαλίζει την Ειρήνη. Που δίνει τις ευκαιρίες για συμπράξεις και συνεργασία. Δημιουργώντας το πλαίσιο ειλικρινούς και εποικοδομητικού διαλόγου με όλους. Με κάθε γείτονα σε κάθε πλευρά των ευρωπαϊκών μας συνόρων. Όπως πρέπει και αρμόζει στο επίπεδο των ιστορικών μας καταβολών, αλλά κυρίως των δημοκρατικών αρχών και των ανθρωπιστικών μας αξιών. Κι εδώ, ο στιβαρός και ψύχραιμος λόγος της δικής μας χώρας, που έχει στο DNA της ποτισμένη την κληρονομιά των προγόνων της, είναι σπουδαίος. Η Ελλάδα είναι ο προμαχώνας των ευρωπαϊκών συνόρων, πυλώνας σταθερότητας στη ΝΑ Μεσόγειο. Η ευρωπαϊκή δύναμη που εγγυάται τη σταθερότητα στη περιοχή. Είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε με τους γύρω μας και υποχρεωμένοι από το βαρύ μας παρελθόν να δώσουμε επιλογές στα παιδιά μας να ζήσουν χωρίς εντάσεις, κρίσεις και απειλές. Να δώσουμε στις χώρες και τους λαούς μας ένα μέλλον με αμοιβαίο σεβασμό και κατανόηση.
Η τρίτη, η Ευρώπη που ενδυναμώνει και δημιουργεί ευκαιρίες. Μόλις χθες, προτείναμε μια Νέα Ατζέντα για τις Δεξιότητες με νέα ευρωπαϊκά εργαλεία και πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν όλους τους ευρωπαίους πολίτες να προετοιμαστούν για την επανάσταση δεξιοτήτων που θα φέρει η πράσινη και ψηφιακή εποχή. Είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα για το πως η Ευρώπη μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες για τον κάθε πολίτη της.
Τα κοινοτικά εργαλεία και τις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις που πρέπει όμως να βοηθούν όχι μόνο τους μέσα, αλλά κυρίως τους απ’ έξω. Αυτούς που θέλουν πρόσβαση στην παραγωγή. Αυτούς που είναι έτοιμοι να ρισκάρουν, αυτούς που έχουν κεφάλαια, δεξιότητες, εμπειρίες, γνώση, κέφι, να προσφέρουν στην εθνική οικονομία.
Πολλοί από αυτούς είναι τα πιο λαμπρά μυαλά της χώρας που έφυγαν την τελευταία δεκαετία, αλλά βλέπουν τώρα ευκαιρίες και ετοιμάζονται να γυρίσουν. Αλλά, δεν θα γυρίσουν αν δεν έχουν την ακλόνητη βεβαιότητα ότι όλα αυτά που σχεδιάζουμε τους αφορούν. Δεν αφορούν απλώς την υπεράσπιση αυτών που έχουν την τύχη να είναι μέσα στο παραγωγικό σύστημα, αλλά δίνουν διεξόδους, προοπτικές και ευκαιρίες για αυτούς που είναι απ’ έξω.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναλαμβάνω είναι και θα είναι έμπρακτα στο πλευρό της χώρας και της Δυτικής Ελλάδας. Στην Αιτωλοακαρνανία, την Αχαΐα, την Ηλεία. Τις δυτικές πύλες της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου. Η Ευρώπη είναι η ασπίδα που προστατεύει. Μπορεί όμως να γίνει και το δόρυ, να είναι επιθετική, όπλο στα χέρια των ανθρώπων που επιχειρούν, δημιουργούν και ρισκάρουν. Άρα είναι μια πανοπλία για όλους εσάς. Ας είναι η επόμενη δεκαετία η πραγματική και καθολική απογείωση της δυναμικής της Ευρωπαϊκής Ελλάδας, που τόσο στερηθήκαμε, αλλά και τόσο αξίζουμε.
Καλή δουλειά σε όλους. Θέλω να ξέρετε – είμαι σίγουρος ότι ξέρετε – ότι θα είμαι δίπλα σας.
Σας ευχαριστώ πολύ.