Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τρίτη τροποποίηση για την επέκταση του προσωρινού πλαισίου για τις κρατικές ενισχύσεις, το οποίο είχε εγκριθεί στις 19 Μαρτίου 2020, για να στηρίξει την οικονομία στο πλαίσιο της έξαρσης του κορονοϊού. Το προσωρινό πλαίσιο τροποποιήθηκε για πρώτη φορά στις 3 Απριλίου 2020. Με την τροποποίηση αυξήθηκαν οι δυνατότητες δημόσιας στήριξης της έρευνας, των δοκιμών και της παραγωγής προϊόντων σχετικών με την καταπολέμηση της έξαρσης του κορονοϊού, με στόχο την προστασία των θέσεων εργασίας και την περαιτέρω στήριξη της οικονομίας. Στις 8 Μαΐου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε δεύτερη τροποποίηση με την οποία επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής του προσωρινού πλαισίου σε μέτρα ανακεφαλαιοποίησης και χρέους μειωμένης εξασφάλισης.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Επιτροπής και αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά: «Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι μικρές επιχειρήσεις και οι νεοφυείς επιχειρήσεις είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάκαμψη της Ένωσης. Επλήγησαν ιδιαίτερα από την έλλειψη ρευστότητας λόγω της έξαρσης του κορονοϊού και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Σήμερα [σ.σ. χθες] επεκτείναμε το προσωρινό πλαίσιο ώστε τα κράτη μέλη να μπορέσουν να προσφέρουν μεγαλύτερη στήριξη στις εν λόγω επιχειρήσεις. Θέσαμε επίσης προϋποθέσεις που παρέχουν κίνητρα στους ιδιώτες επενδυτές να συμμετέχουν, μαζί με το κράτος, σε ανακεφαλαιοποιήσεις, μειώνοντας έτσι την ανάγκη κρατικών ενισχύσεων και τον κίνδυνο στρεβλώσεων του ανταγωνισμού. Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι δεν χορηγείται κρατική ενίσχυση με όρο τη μετεγκατάσταση της παραγωγής ή άλλης δραστηριότητας του δικαιούχου εντός της Ένωσής μας, διότι η ενιαία αγορά είναι το μεγαλύτερο μας πλεονέκτημα. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τα κράτη μέλη για να βοηθήσουμε τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την κρίση αυτή και να ανακάμψουν δριμύτερες, διατηρώντας παράλληλα ισότιμους όρους ανταγωνισμού προς όφελος όλων των Ευρωπαίων καταναλωτών και επιχειρήσεων.»
Στήριξη των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων
Κύριος σκοπός του προσωρινού πλαισίου είναι η παροχή στοχευμένης στήριξης σε επιχειρήσεις, βιώσιμες κατά τ’ άλλα, οι οποίες αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες συνεπεία της έξαρσης του κορονοϊού. Ως εκ τούτου, οι επιχειρήσεις που ήταν ήδη προβληματικές πριν από τις 31η Δεκεμβρίου 2019 δεν δικαιούνται να λάβουν ενίσχυση βάσει του προσωρινού πλαισίου, αλλά μπορούν να λάβουν ενίσχυση σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ιδίως τις κατευθυντήριες γραμμές διάσωσης και αναδιάρθρωσης. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θέτουν σαφείς όρους βάσει των οποίων οι επιχειρήσεις αυτές πρέπει να καταρτίσουν υγιή σχέδια αναδιάρθρωσης που θα τους επιτρέψουν να επιτύχουν μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Συγχρόνως, οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις (δηλαδή όσες απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόμενους και έχουν κύκλο εργασιών και/ή σύνολο του ετήσιου ισολογισμού μικρότερο από 10 εκατ. EUR) επλήγησαν ιδιαίτερα από την έλλειψη ρευστότητας που προκάλεσε ο οικονομικός αντίκτυπος της τρέχουσας έξαρσης του κορονοϊού, γεγονός που επιδείνωσε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν για πρόσβαση σε χρηματοδότηση σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Οι δυσκολίες αυτές, αν δεν αντιμετωπιστούν, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγάλο αριθμό πτωχεύσεων πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, προκαλώντας σοβαρές διαταραχές σε ολόκληρη την οικονομία της ΕΕ.
Η χθεσινή τροποποίηση επεκτείνει το προσωρινό πλαίσιο ώστε να επιτρέψει στα κράτη μέλη να προσφέρουν δημόσια στήριξη δυνάμει του προσωρινού πλαισίου προς όλες τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, ακόμη σε εκείνες που ήταν προβληματικές την 31η Δεκεμβρίου 2019.
Το μέτρο δεν θα ισχύσει αν οι εν λόγω επιχειρήσεις βρίσκονται σε διαδικασία αφερεγγυότητας, έχουν λάβει ενίσχυση διάσωσης που δεν έχει επιστραφεί ή υπάγονται σε σχέδιο αναδιάρθρωσης βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Λόγω του μικρού μεγέθους τους και της περιορισμένης συμμετοχής τους σε διασυνοριακές συναλλαγές, οι προσωρινές κρατικές ενισχύσεις προς τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις έχουν μικρότερη πιθανότητα να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά σε σύγκριση με τις κρατικές ενισχύσεις προς μεγαλύτερες επιχειρήσεις.
Η χθεσινή τροποποίηση αυξάνει επίσης αποτελεσματικά τις δυνατότητες στήριξης των νεοφυών επιχειρήσεων, οι οποίες στη συντριπτική τους πλειονότητα εμπίπτουν στην κατηγορία των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, ιδίως των καινοτόμων που ενδέχεται να είναι ζημιογόνες στην ταχέως αναπτυσσόμενη φάση τους, και οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάκαμψη της Ένωσης.
Η Επιτροπή υπενθυμίζει επίσης ότι όλες οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που δεν είχαν συμπληρώσει τριετία από τη σύστασή τους την 31η Δεκεμβρίου 2019 μπορούσαν ήδη να επωφεληθούν από τα μέτρα ενίσχυσης που προβλέπει το προσωρινό πλαίσιο, εκτός αν βρίσκονται σε διαδικασία αφερεγγυότητας, έχουν λάβει ενίσχυση διάσωσης που δεν έχει επιστραφεί ή υπάγονται σε σχέδιο αναδιάρθρωσης βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.
Κίνητρα για τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών σε ενισχύσεις ανακεφαλαιοποίησης που σχετίζονται με τον κορονοϊό
Η Επιτροπή προσάρμοσε επίσης τους όρους για τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης βάσει του προσωρινού πλαισίου για τις περιπτώσεις κατά τις οποίες ιδιώτες επενδυτές συνεισφέρουν από κοινού με το κράτος στην αύξηση του κεφαλαίου των επιχειρήσεων.
Οι προτεινόμενες αλλαγές θα ενθαρρύνουν τις εισφορές κεφαλαίου με σημαντική ιδιωτική συμμετοχή σε επιχειρήσεις, περιορίζοντας έτσι την αναγκαιότητα κρατικών ενισχύσεων και τον κίνδυνο στρεβλώσεων του ανταγωνισμού. Ειδικότερα, όταν το κράτος αποφασίζει να χορηγήσει ενίσχυση ανακεφαλαιοποίησης, αλλά οι ιδιώτες επενδυτές συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση του κεφαλαίου (κατ’ αρχήν με τουλάχιστον 30 % των νέων εισφορών κεφαλαίου) υπό τους ίδιους όρους με το κράτος, η απαγόρευση εξαγοράς και το ανώτατο όριο αποδοχών για τη διοίκηση περιορίζονται σε τρία έτη. Επιπλέον, η απαγόρευση διανομής μερισμάτων αίρεται για τους κατόχους νέων μετοχών καθώς και για τις υφιστάμενες μετοχές, υπό την προϋπόθεση ότι το ποσοστό των κατόχων των εν λόγω υφιστάμενων μετοχών μειώνεται συνολικά κάτω από το 10 % στην επιχείρηση.
Τούτο θα δώσει μεγαλύτερα κίνητρα στις επιχειρήσεις να αναζητήσουν συνεισφορά από την αγορά και από το κράτος για τις κεφαλαιακές τους ανάγκες, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.
Επιπλέον, σύμφωνα με την αρχή της ουδετερότητας, όσον αφορά τη δημόσια ή την ιδιωτική ιδιοκτησία, που διέπει τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η σημερινή τροποποίηση θα επιτρέψει επίσης στις επιχειρήσεις με υφιστάμενη κρατική συμμετοχή να αντλούν κεφάλαια από τους μετόχους τους με τρόπο παρόμοιο με τις ιδιωτικές εταιρείες. Σε περίπτωση που πληρούνται οι ανωτέρω προϋποθέσεις όσον αφορά τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στην αύξηση κεφαλαίου και το κράτος είναι ήδη μέτοχος (δηλαδή ήταν ήδη μέτοχος πριν από τη χορήγηση ενίσχυσης ανακεφαλαιοποίησης), επενδύοντας κατ’αναλογίαν προς την υφιστάμενη συμμετοχή του, η Επιτροπή δεν θεωρεί απαραίτητο να επιβάλει ειδικούς όρους όσον αφορά την έξοδο του Δημοσίου.
Προστασία της ενιαίας αγοράς και διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού
Με την τροποποίηση η Επιτροπή αποσαφηνίζει ότι οι ενισχύσεις δεν πρέπει να εξαρτώνται από τη μετεγκατάσταση της παραγωγικής ή άλλης δραστηριότητας του δικαιούχου από άλλη χώρα εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) στο έδαφος του κράτους μέλους που χορηγεί την ενίσχυση, δεδομένου ότι ένας τέτοιος όρος θα ήταν ιδιαίτερα επιβλαβής για την εσωτερική αγορά.
Ιστορικό
Στις 19 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε νέο προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις προκειμένου να στηρίξει την οικονομία εν μέσω έξαρσης του κορονοϊού, βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το προσωρινό πλαίσιο τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου και στις 8 Μαΐου 2020. Το προσωρινό πλαίσιο αναγνωρίζει ότι ολόκληρη η οικονομία της ΕΕ αντιμετωπίζει σοβαρή διαταραχή. Επιτρέπει στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν την πλήρη ευελιξία που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, προκειμένου να στηριχθεί η οικονομία και να περιοριστούν ταυτόχρονα οι αρνητικές επιπτώσεις στους όρους ισότιμου ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.
Στις 13 Μαρτίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη συντονισμένη οικονομική αντίδραση στην έξαρση της νόσου COVID-19, στην οποία περιγράφονται οι εν λόγω δυνατότητες. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη μπορούν να προβαίνουν σε αλλαγές γενικής εφαρμογής υπέρ επιχειρήσεων (π.χ. αναβολή φόρων ή επιδότηση της μερικής απασχόλησης σε όλους τους τομείς), οι οποίες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Μπορούν επίσης να χορηγούν αποζημίωση σε επιχειρήσεις για ζημίες που προκλήθηκαν άμεσα λόγω της έξαρσης του κορονοϊού. Οι δυνατότητες αυτές μπορούν να αξιοποιηθούν για να στηριχθούν τομείς που έχουν πληγεί ιδιαίτερα, όπως οι μεταφορές, ο τουρισμός, ο ξενοδοχειακός τομέας και το λιανικό εμπόριο.