Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια ολοκληρωμένη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, με στόχο να επαναφέρει τη φύση στη ζωή μας, και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» για ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων. Οι δύο στρατηγικές είναι αλληλοενισχυόμενες, φέρνουν σε επαφή τη φύση, τους γεωργούς, τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές για να εργαστούν από κοινού για ένα ανταγωνιστικώς βιώσιμο μέλλον.

Σε ευθυγράμμιση με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, προτείνονται φιλόδοξες ενωσιακές δράσεις και δεσμεύσεις για την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας στην Ευρώπη και στον κόσμο και τον μετασχηματισμό των συστημάτων τροφίμων μας σε παγκόσμια πρότυπα για την ανταγωνιστική βιωσιμότητα, την προστασία της υγείας του ανθρώπου και του πλανήτη, καθώς και για τα μέσα βιοπορισμού όλων των παραγόντων της αλυσίδας αξίας των τροφίμων. Η κρίση της COVID-19 κατέδειξε πόσο ευάλωτους μας καθιστά η όλο και μεγαλύτερη απώλεια της βιοποικιλότητας και πόσο σημαντική είναι η εύρυθμη λειτουργία του συστήματος τροφίμων για την κοινωνία μας. Οι δύο στρατηγικές θέτουν τον πολίτη στο επίκεντρο, αναλαμβάνοντας τη δέσμευση να αυξήσουν την προστασία της ξηράς και της θάλασσας, αποκαθιστώντας τα υποβαθμισμένα οικοσυστήματα και καθιερώνοντας την ΕΕ ως ηγετική δύναμη στη διεθνή σκηνή, τόσο όσον αφορά την προστασία της βιοποικιλότητας όσο και την οικοδόμηση μιας βιώσιμης αλυσίδας τροφίμων.

Η νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα αντιμετωπίζει τα βασικά αίτια της απώλειας της βιοποικιλότητας, όπως η μη βιώσιμη χρήση της γης και της θάλασσας, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η ρύπανση και τα χωροκατακτητικά ξένα είδη. Η στρατηγική αυτή, που εγκρίθηκε εν μέσω της πανδημίας COVID-19, αποτελεί κεντρικό στοιχείο του σχεδίου ανάκαμψης της ΕΕ και είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας σε μελλοντικές επιδημικές εξάρσεις και για την παροχή άμεσων επιχειρηματικών και επενδυτικών ευκαιριών για την αποκατάσταση της οικονομίας της ΕΕ. Αποσκοπεί επίσης να καταστήσει τους προβληματισμούς για τη βιοποικιλότητα αναπόσπαστο μέρος της συνολικής στρατηγικής της ΕΕ για την οικονομική ανάπτυξη. Η στρατηγική προτείνει, μεταξύ άλλων, τη θέσπιση δεσμευτικών στόχων για την αποκατάσταση κατεστραμμένων οικοσυστημάτων και ποταμών, τη βελτίωση της υγείας των προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών της ΕΕ, την επαναφορά επικονιαστών στη γεωργική γη, τη μείωση της ρύπανσης, την ενίσχυση του οικολογικού προσανατολισμού των πόλεων, την ενίσχυση της βιολογικής γεωργίας και άλλων φιλικών προς τη βιοποικιλότητα γεωργικών πρακτικών και τη βελτίωση της υγείας των ευρωπαϊκών δασών. Η στρατηγική προτείνει συγκεκριμένα βήματα για να τεθεί η βιοποικιλότητα της Ευρώπης στην πορεία ανάκαμψης έως το 2030, συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής τουλάχιστον του 30 % των εδαφών και των θαλασσών της Ευρώπης σε αποτελεσματικά διαχειριζόμενες προστατευόμενες περιοχές και της επαναφοράς τουλάχιστον του 10 % των γεωργικών εκτάσεων σε χαρακτηριστικά τοπίου υψηλής ποικιλομορφίας.

Οι δράσεις που προβλέπονται για την προστασία, τη βιώσιμη χρήση και την αποκατάσταση της φύσης θα αποφέρουν οικονομικά οφέλη στις τοπικές κοινότητες, δημιουργώντας βιώσιμες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Χρηματοδότηση ύψους 20 δισ. EUR/έτος θα αποδεσμευτεί για τη βιοποικιλότητα μέσω διαφόρων πηγών, συμπεριλαμβανομένων κονδυλίων της ΕΕ, εθνικής και ιδιωτικής χρηματοδότησης.

Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» θα επιτρέψει τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων της ΕΕ, που θα διασφαλίζει την επισιτιστική ασφάλεια και θα εξασφαλίζει την πρόσβαση σε υγιεινή διατροφή προερχόμενη από έναν υγιή πλανήτη. Θα μειώσει το περιβαλλοντικό και κλιματικό αποτύπωμα του συστήματος τροφίμων της ΕΕ και θα ενισχύσει την ανθεκτικότητά του, προστατεύοντας την υγεία των πολιτών και διασφαλίζοντας τα μέσα βιοπορισμού των οικονομικών φορέων. Η στρατηγική θέτει συγκεκριμένους στόχους για τη μετατροπή του συστήματος τροφίμων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης μείωσης της χρήσης και της επικινδυνότητας φυτοφαρμάκων κατά 50 %, μείωσης κατά τουλάχιστον 20 % της χρήσης λιπασμάτων, μείωσης κατά 50 % των πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών που χρησιμοποιούνται για τα εκτρεφόμενα ζώα και την υδατοκαλλιέργεια και ένταξης του 25 % των γεωργικών εκτάσεων στο πλαίσιο της βιολογικής γεωργίας. Προτείνει επίσης φιλόδοξα μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι η υγιεινή επιλογή είναι η ευκολότερη για τους πολίτες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της βελτιωμένης επισήμανσης για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών πληροφόρησης των καταναλωτών σχετικά με υγιεινά και βιώσιμα τρόφιμα.

Οι Ευρωπαίοι γεωργοί, αλιείς και παραγωγοί προϊόντων υδατοκαλλιέργειας διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην εν λόγω μετάβαση σε ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο σύστημα τροφίμων. Θα λάβουν στήριξη από την Κοινή Γεωργική Πολιτική και την Κοινή Αλιευτική Πολιτική μέσω νέων χρηματοδοτικών και οικολογικών προγραμμάτων για την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών. Η βιωσιμότητα ως εμπορικό σήμα της Ευρώπης θα ανοίξει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και θα διαφοροποιήσει τις πηγές εισοδήματος για τους Ευρωπαίους γεωργούς και αλιείς.

Ως βασικά μέρη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, οι δύο στρατηγικές θα στηρίξουν επίσης την οικονομική ανάκαμψη. Στο πλαίσιο του κορονοϊού, στόχος τους είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών μας σε μελλοντικές πανδημίες και απειλές, όπως οι κλιματικές επιπτώσεις, οι δασικές πυρκαγιές, η επισιτιστική ανασφάλεια ή οι επιδημικές εξάρσεις, μεταξύ άλλων με την υποστήριξη πιο βιώσιμων πρακτικών για τη γεωργία, την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια και με την αντιμετώπιση της προστασίας της άγριας πανίδας και της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών.

Οι στρατηγικές έχουν επίσης σημαντικά διεθνή στοιχεία. Η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα επιβεβαιώνει εκ νέου την αποφασιστικότητα της ΕΕ να ηγηθεί, δίνοντας το παράδειγμα, στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης βιοποικιλότητας. Η Επιτροπή θα επιδιώξει να κινητοποιήσει όλα τα μέσα εξωτερικής δράσης και διεθνών εταιρικών σχέσεων, με σκοπό να συμβάλει στην ανάπτυξη ενός φιλόδοξου νέου παγκόσμιου πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα στη διάσκεψη των μερών της σύμβασης για τη βιοποικιλότητα το 2021. Η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» αποσκοπεί στην προώθηση της παγκόσμιας μετάβασης σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων, σε στενή συνεργασία με τους διεθνείς εταίρους της.

Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε τα ακόλουθα: «Η κρίση του κορονοϊού κατέδειξε πόσο ευάλωτοι είμαστε όλοι και πόσο σημαντικό είναι να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ ανθρώπινης δραστηριότητας και φύσης. Η κλιματική αλλαγή και η απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελούν σαφή και υπαρκτό κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Στον πυρήνα της Πράσινης Συμφωνίας, η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» δείχνουν μια νέα και καλύτερη ισορροπία της φύσης, των συστημάτων διατροφής και της βιοποικιλότητας· για να προστατεύσουν την υγεία και την ευεξία των πολιτών μας και, ταυτόχρονα, να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της ΕΕ. Οι στρατηγικές αυτές αποτελούν ζωτικό μέρος της σημαντικής μετάβασης που αναλαμβάνουμε.».

Η κ. Στέλλα Κυριακίδου, Επίτροπος αρμόδια για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, δήλωσε: «Πρέπει να προχωρήσουμε προς τα εμπρός και να καταστήσουμε το σύστημα τροφίμων της ΕΕ κινητήρια δύναμη για τη βιωσιμότητα. Η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» θα έχει θετικό αντίκτυπο σε όλους τους τρόπους παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης των τροφίμων μας, γεγονός που θα ωφελήσει την υγεία των πολιτών, των κοινωνιών και του περιβάλλοντός μας. Προσφέρει τη δυνατότητα να συνδυάσουμε τα συστήματα τροφίμων μας με την υγεία του πλανήτη μας, να εξασφαλίσουμε την επισιτιστική ασφάλεια και να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των Ευρωπαίων για υγιεινά, ισότιμα κατανεμημένα και φιλικά προς το περιβάλλον τρόφιμα.».

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσους, δήλωσε τα ακόλουθα: «Η φύση είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική και ψυχική μας ευεξία, φιλτράρει τον αέρα και το νερό μας, ρυθμίζει το κλίμα και επικονιάζει τις καλλιέργειές μας. Εμείς, όμως, ενεργούμε σαν να είναι ασήμαντη και την αφήνουμε να καταστραφεί με έναν άνευ προηγουμένου ρυθμό. Αυτή η νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα βασίζεται στα επιτεύγματα του παρελθόντος και προσθέτει νέα εργαλεία που θα μας θέσουν σε μια πορεία προς την πραγματική βιωσιμότητα, με οφέλη για όλους. Ο στόχος της ΕΕ είναι να προστατεύσει και να αποκαταστήσει τη φύση, να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη από την τρέχουσα κρίση και να πρωτοστατήσει σε ένα φιλόδοξο παγκόσμιο πλαίσιο για την προστασία της βιοποικιλότητας σε ολόκληρο τον πλανήτη.».

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν αυτές τις δύο στρατηγικές και τις δεσμεύσεις της. Όλοι οι πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να συμμετάσχουν σε ευρεία δημόσια συζήτηση.

Ιστορικό

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, που παρουσίασε η Επιτροπή φον ντερ Λάιεν στις 11 Δεκεμβρίου 2019, ορίζει έναν φιλόδοξο χάρτη πορείας προς μια κλιματικά ουδέτερη κυκλική οικονομία, στην οποία η οικονομική ανάπτυξη αποσυνδέεται από τη χρήση πόρων.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία υποστηρίζεται από έναν φιλόδοξο στόχο για ανάσχεση και αναστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας μέσω του μετασχηματισμού των συστημάτων τροφίμων, της χρήσης των δασών, της γης, των υδάτων και της θάλασσας, καθώς και της ενέργειας, των αστικών και βιομηχανικών συστημάτων. Τονίζει επίσης την κρίσιμη σημασία που έχει η από κοινού αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της βιοποικιλότητας.