Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη κατέληξαν σήμερα σε προσωρινή συμφωνία όσον αφορά νέους κανόνες που θα εγγυώνται υψηλό επίπεδο προστασίας για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος που καταγγέλλουν παραβάσεις του δικαίου της ΕΕ.

Οι νέοι αυτοί κανόνες, που ορίζουν πρότυπα προστασίας για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος σε ολόκληρη την ΕΕ, προτάθηκαν για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2018.

Ο πρώτος Αντιπρόεδρος, κ. Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε σχετικά: «Οφείλουμε να προστατεύουμε τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος από κυρώσεις, απόλυση, υποβιβασμό ή κίνηση δικαστικών διαδικασιών σε βάρος τους, επειδή έκαναν το χρέος τους απέναντι στην κοινωνία. Αυτό ακριβώς διασφαλίζουμε με τους νέους κανόνες για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στο σύνολο της ΕΕ. Κατοχυρώνουμε ένα πλαίσιο που θα επιτρέπει την ασφαλή υποβολή καταγγελιών για παραβάσεις του δικαίου της ΕΕ σε πολυάριθμους τομείς. Έτσι, θα συμβάλουμε στην πάταξη της απάτης, της διαφθοράς, της εταιρικής φοροαποφυγής και της ζημίας στην υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον. Παροτρύνουμε τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ολοκληρωμένα συστήματα για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος με βάση τις ίδιες αρχές.»

Η κ. Βιέρα Γιούροβα, Επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, δήλωσε τα εξής: «Οι αποκαλύψεις για το Dieselgate, τα Panama Papers και την Cambridge Analytica μας έκαναν να συνειδητοποιήσουμε óti oi μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος μπορούν να συμβάλουν στην αποκάλυψη παράνομων δραστηριοτήτων που βλάπτουν τόσο το δημόσιο συμφέρον όσο και τη συλλογική ευημερία. Οφείλουμε να στηρίζουμε και να προστατεύουμε τους θαρραλέους συμπολίτες μας που αποκαλύπτουν παράνομες δραστηριότητες. Χαίρομαι που μπορέσαμε να καταλήξουμε σε ένα ισορροπημένο σύστημα που, από τη μία, ενθαρρύνει τους εργοδότες να επιλύουν τυχόν προβλήματα εντός των επιχειρήσεών τους, και, από την άλλη, επιτρέπει στους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος να απευθύνονται στις δημόσιες αρχές χωρίς να φοβούνται τον κίνδυνο αντιποίνων.» 

Οι νέοι κανόνες καλύπτουν ευρύ φάσμα τομέων του δικαίου της ΕΕ και συγκεκριμένα τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φορολογία εταιρειών, την προστασία των προσωπικών δεδομένων, την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, την ασφάλεια των τροφίμων και των προϊόντων, καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος και την πυρηνική ασφάλεια. Επιπλέον, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν τους κανόνες αυτούς σε άλλους τομείς. Η Επιτροπή παροτρύνει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ολοκληρωμένα συστήματα για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος με βάση τις ίδιες αρχές.

• Σαφείς διαδικασίες καταγγελίας και υποχρεώσεις για τους εργοδότες: οι νέοι κανόνες θα θεσπίσουν ένα σύστημα ασφαλών διαύλων για την υποβολή καταγγελιών τόσο εντός ενός οργανισμού όσο και στις δημόσιες αρχές.
• Ασφαλείς δίαυλοι για την υποβολή καταγγελιών: οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος καλούνται να υποβάλουν πρώτα την καταγγελία τους εσωτερικά, εάν η παράβαση που επιθυμούν να στηλιτεύσουν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά εντός του οργανισμού τους και δεν διατρέχουν τον κίνδυνο να υποστούν αντίποινα. Μπορούν επίσης να υποβάλουν την καταγγελία τους στις αρμόδιες αρχές, όπως κρίνουν σκόπιμο, ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις. Επιπλέον, εάν δεν αναληφθεί δράση σε συνέχεια της καταγγελίας τους στις αρχές ή σε περίπτωση επικείμενου ή προφανούς κινδύνου για το δημόσιο συμφέρον ή σε περίπτωση που η καταγγελία αναμένεται να αποβεί άκαρπη, για παράδειγμα επειδή οι αρχές συμπράττουν με τους υπαίτιους της αξιόποινης πράξης, οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος μπορούν να προβαίνουν στη δημοσιοποίηση της καταγγελίας τους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλίζεται η προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος που ενεργούν ως πηγές της ερευνητικής δημοσιογραφίας.

• Πρόληψη αντιποίνων και αποτελεσματική προστασία: Οι κανόνες θα προστατεύουν τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος από απόλυση, υποβιβασμό και άλλες μορφές αντιποίνων. Θα απαιτούν επίσης από τις εθνικές αρχές να ενημερώνουν τους πολίτες σχετικά με τις διαδικασίες καταγγελίας και τη διαθέσιμη προστασία. Θα προστατεύονται επίσης σε δικαστικές διαδικασίες. 

Επόμενο στάδιο

Αυτή η προσωρινή συμφωνία πρέπει πλέον να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. 

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.