Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε χθες τη διεξαγωγή δύο διεθνών διαπραγματεύσεων σχετικά με τους διασυνοριακούς κανόνες για τη λήψη ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων.

Επειδή για την πλειονότητα των ποινικών ερευνών απαιτείται πρόσβαση σε αποδεικτικά στοιχεία που βρίσκονται στο διαδίκτυο και συχνά εκτός της ΕΕ, είναι επείγουσα η ανάγκη να εξοπλιστούν οι αστυνομικές και δικαστικές αρχές με γρήγορα και αποτελεσματικά εργαλεία, κατάλληλα για τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2018, η Επιτροπή υποβάλλει δύο εντολές διαπραγμάτευσης, μία για τις διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και μία σχετικά με το δεύτερο πρόσθετο πρωτόκολλο της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, της λεγόμενης «Σύμβασης της Βουδαπέστης». Αμφότερες οι εντολές, οι οποίες πρέπει να εγκριθούν από το Συμβούλιο, περιλαμβάνουν ειδικές εγγυήσεις για την προστασία των δεδομένων, της ιδιωτικής ζωής και των δικονομικών δικαιωμάτων των φυσικών προσώπων.

Ο επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας κ. ΔημήτρηςΑβραμόπουλος δήλωσε σχετικά: «Το έγκλημα και η τρομοκρατία δεν σταματούν στα σύνορα της Ευρώπης. Ο εντοπισμός των αποδεικτικών στοιχείων που απαιτούνται για τη διερεύνηση αυτών των εγκλημάτων είναι ακόμη πιο δύσκολος εντός των συνόρων και των δικαιοδοσιών. Για τον λόγο αυτό, προτείνουμε σήμερα (σ.σ. χθες) την ενίσχυση της συνεργασίας μας στον τομέα της ασφάλειας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Συμβούλιο της Ευρώπης, προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στα ζωτικής σημασίας ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία που χρειάζονται οι ευρωπαϊκές αρχές για τη δίωξη του εγκλήματος.»

Η επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων κ. Βιέρα Γιούροβα δήλωσε σχετικά: «Οι εγκληματίες χρησιμοποιούν γρήγορα και σύγχρονα τεχνολογικά μέσα για να οργανώνουν τα εγκλήματά τους και να καλύπτουν τα πειστήρια που τους ενοχοποιούν. Πολλά από τα στοιχεία που απαιτούνται για τον εντοπισμό αυτών των εγκληματιών αποθηκεύονται στις ΗΠΑ ή από εταιρείες των ΗΠΑ. Ήρθε ο καιρός να εργαστούμε για μια συνολική πανευρωπαϊκή συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να επιταχύνουμε την πρόσβαση των ευρωπαϊκών αρχών επιβολής του νόμου σε αυτά τα αποδεικτικά στοιχεία. Μια τέτοια συμφωνία θα ενισχύσει την ασφάλειά μας, προστατεύοντας παράλληλα την εμπιστευτικότητα των δεδομένων, και τις δικονομικές εγγυήσεις των πολιτών μας.»

Ο αρμόδιος επίτροπος για την Ένωση Ασφάλειας κ. Τζούλιαν Κινγκ δήλωσε: «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε τρομοκράτες ή εγκληματίες να βρίσκουν καταφύγιο στο διαδίκτυο καταχρώμενοι τη σύγχρονη τεχνολογία. Πρέπει να κλείσουμε τα νομικά κενά και να συνεχίσουμε από κοινού σε διεθνές επίπεδο να περιορίζουμε τον χώρο στον οποίο λειτουργούν.» 

Λόγω της αύξησης των ερευνών που χρειάζονται πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία, όπως τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τα έγγραφα που βρίσκονται στο υπολογιστικό νέφος, η Επιτροπή, τον Απρίλιο του 2018, πρότεινε νέους κανόνες που θα διευκολύνουν τις αστυνομικές και δικαστικές αρχές στην παρακολούθηση ενδείξεων στο διαδίκτυο και διασυνοριακά. Δεδομένου ότι ορισμένοι πάροχοι υπηρεσιών έχουν την έδρα τους εκτός της ΕΕ, οι σημερινές εντολές ολοκληρώνουν τους νέους κανόνες για τη διασφάλιση μεγαλύτερης συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο.

Σύσταση για την έναρξη διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ

Σήμερα, οι πάροχοι υπηρεσιών που έχουν τη βάση τους στις ΗΠΑ συνεργάζονται με τις ευρωπαϊκές αρχές επιβολής του νόμου σε εθελοντική βάση και δεν τους επιτρέπεται πάντοτε, βάσει του δικαίου των ΗΠΑ, να απαντούν απευθείας σε ευρωπαϊκά αιτήματα για πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία. Η εντολή διαπραγμάτευσης που προτάθηκε από την Επιτροπή αποσκοπεί στα εξής:

• Να διασφαλίσει την έγκαιρη πρόσβαση των αρχών επιβολής του νόμου της ΕΕ και των ΗΠΑ σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία, με τη σύντμηση της προθεσμίας χορήγησης των ζητούμενων δεδομένων σε 10 ημέρες (επί του παρόντος χρειάζονται 10 μήνες).
• Να αντιμετωπίσει τη σύγκρουση νόμων, παραθέτοντας τους ορισμούς και τα είδη των δεδομένων που θα καλύπτονται, διευκρινίζοντας τις νομικές υποχρεώσεις και διασφαλίζοντας αμοιβαία δικαιώματα για όλα τα μέρη.
• Να εξασφαλίσει ισχυρές εγγυήσεις σχετικά με την προστασία των δεδομένων, την ιδιωτική ζωή και τα δικονομικά δικαιώματα, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των αρχών της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας.

Συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βουδαπέστης

Η Σύμβαση της Βουδαπέστης αποτελεί κεντρικό στοιχείο της διεθνούς συνεργασίας για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, ενώ παρέχει ένα σφαιρικό πλαίσιο συνεργασίας με πάνω από 60 χώρες. Το δεύτερο πρόσθετο πρωτόκολλο, μόλις τεθεί σε ισχύ, θα ενισχύσει περαιτέρω αυτή τη διεθνή συνεργασία, μεταξύ άλλων όσον αφορά την πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία, τη βελτίωση της αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής και τη διοργάνωση κοινών ερευνών. Η Επιτροπή πρότεινε χθες εντολή συμμετοχής στις διαπραγματεύσεις εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μελών της, προκειμένου να διασφαλίσει:

• Συμβατότητα του πρωτοκόλλου με την ισχύουσα και μελλοντική νομοθεσία της ΕΕ, μεταξύ άλλων στον τομέα της διασυνοριακής πρόσβασης σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία.
• Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας μέσω αποτελεσματικότερης αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής, στην οποία περιλαμβάνονται οι απλουστευμένες διαδικασίες υποβολής αιτημάτων, και της σύστασης κοινών ομάδων έρευνας.
• Άμεση συνεργασία των αρχών επιβολής του νόμου με παρόχους υπηρεσιών σε άλλες δικαιοδοσίες.
• Ισχυρότερες εγγυήσεις για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και τις εθνικές πρακτικές διασυνοριακής πρόσβασης στα δεδομένα.

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή υποβάλλει τις δύο συστάσεις σχετικά με τις εντολές διαπραγμάτευσης στο Συμβούλιο. Οι συστάσεις θα εξεταστούν τώρα από το Συμβούλιο το οποίο πρέπει να εκδώσει επίσημη απόφαση με την οποία να εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να αρχίσει διαπραγματεύσεις σύμφωνα με τις οδηγίες διαπραγμάτευσης που καθορίζονται στις εντολές.

Ιστορικό

Τα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία απαιτούνται περίπου στο 85 % των ποινικών ερευνών, και στα δύο τρίτα των ερευνών αυτών προκύπτει ανάγκη λήψης αποδεικτικών στοιχείων από παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος. Σήμερα, οι μεγαλύτεροι πάροχοι υπηρεσιών έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ. Ο αριθμός των αιτημάτων προς τους κύριους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών εξακολουθεί να αυξάνεται, ενώ την περίοδο μεταξύ 2013 και 2018 αυξήθηκε κατά 84 %.

Τον Απρίλιο του 2015, στο Ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια, η Επιτροπή δεσμεύθηκε να επανεξετάσει τα εμπόδια που παρακωλύουν τις ποινικές έρευνες. Μετά τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στις Βρυξέλλες στις 22 Μαρτίου 2016, οι υπουργοί Δικαιοσύνης και Εσωτερικών της ΕΕ έδωσαν προτεραιότητα στη θέσπιση μέτρων για αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη διασφάλιση και απόκτηση ψηφιακών αποδεικτικών στοιχείων. Έκτοτε, το θέμα συζητήθηκε αρκετές φορές από τους υπουργούς της ΕΕ και, τον Απρίλιο του 2018, η Επιτροπή πρότεινε νέους κανόνες για τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία. ΤονΟκτώβριο του 2018, οι ευρωπαίοι ηγέτες κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει επειγόντως εντολές διαπραγμάτευσης για τη σύναψη διεθνών συμφωνιών σχετικά με τα ψηφιακά πειστήρια. Το θέμα συζητήθηκε επίσης κατά τις πρόσφατες υπουργικές συνόδους ΕΕ-ΗΠΑ στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων.

Για περισσότερες πληροφορίες

Ερωτήσεις και απαντήσεις: Εντολή για τη συνεργασία ΕΕ-ΗΠΑ όσον αφορά τα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία

Ερωτήσεις και απαντήσεις: Εντολή για πρόσθετο πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βουδαπέστης

Σύσταση που εγκρίνει την έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ σχετικά με τη διασυνοριακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία

Σύσταση για τη συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις σχετικά με την κατάρτιση δεύτερου πρόσθετου πρωτοκόλλου της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο (CETS αριθ. 185)

Σύνδεσμοι προς όλα τα διαθέσιμα έγγραφα βρίσκονται εδώ.