Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μέτρα για τη διασφάλιση ελεύθερων και δίκαιων ευρωπαϊκών εκλογών

Στις 12 Σεπτεμβρίου στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης, ο Πρόεδρος κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ανέφερε: «Οφείλουμε να προστατεύσουμε τη δικαιοσύνη και την ελευθερία στις εκλογές μας. Ως εκ τούτου η Επιτροπή σήμερα προτείνει νέους κανόνες για την καλύτερη προστασία των δημοκρατικών μας διαδικασιών από τη χειραγώγηση τρίτων χωρών ή ιδιωτικών συμφερόντων.»

Για να συμβάλει στην προσπάθεια να διασφαλιστεί ότι οι εκλογές του επόμενου έτους για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα διεξαχθούν με τρόπο δίκαιο, ελεύθερο και διαφανή, ο Πρόεδρος κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ανακοίνωσε στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης μια δέσμη συγκεκριμένων μέτρων, στα οποία περιλαμβάνονται η απαίτηση για μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τις πολιτικές διαφημίσεις στο διαδίκτυο και η δυνατότητα επιβολής κυρώσεων για την παράνομη χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με σκοπό την άσκηση επιρροής στα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών εκλογών. Στόχος των σημερινών προτάσεων της Επιτροπής είναι η αντιμετώπιση των δυνητικών απειλών κατά των εκλογών και κατά συνέπεια η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημοκρατικών συστημάτων της Ένωσης.

Πρόσφατα περιστατικά κατέδειξαν ότι υπάρχει κίνδυνος οι πολίτες να αποτελέσουν στόχο μαζικών εκστρατειών παραπληροφόρησης μέσω του διαδικτύου με στόχο την απαξίωση και την απονομιμοποίηση των εκλογών. Επίσης, πιστεύεται ότι στοιχεία προσωπικού χαρακτήρα πολιτών χρησιμοποιήθηκαν με παράνομους σκοπούς.Επιπλέον, οι επιθέσεις κατά των εκλογικών υποδομών και των συστημάτων για τις ενημερωτικές εκστρατείες αποτελούν υβριδικές απειλές που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Επομένως, ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών του επόμενου έτους, είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των δημοκρατικών θεσμών της Ευρώπης και να εξασφαλιστεί ότι οι εκτός διαδικτύου κανόνες που δημιουργήθηκαν για τη διαφάνεια και την προστασία της εκλογικής διαδικασίας από ξένες παρεμβολές εφαρμόζονται και στο διαδίκτυο.

Ο Πρώτος Αντιπρόεδρος, κ. Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Μαζί με το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, η δημοκρατία συνιστά την ‘υπόστασή’ μας και προσδιορίζει την Ένωσή μας. Ας μην είμαστε αφελείς: υπάρχουν άτομα που θέλουν να διαταράξουν τις ευρωπαϊκές εκλογές και τα εργαλεία που διαθέτουν είναι πολύ προηγμένα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να συνεργαστούμε όλοι χωρίς χρονοτριβή ώστε να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητα της δημοκρατίας μας. Η σημερινή δέσμη μέτρων για τη διεξαγωγή των εκλογών αποτελεί μεγάλη συμβολή στην προσπάθεια αυτή.»

Η κ. Βιέρα Γιούροβα, Επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, πρόσθεσε: «Πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από εκλογές και δημοψηφίσματα που έγιναν πρόσφατα. Θέλουμε να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο για τις επερχόμενες εκλογές, από την αδιαφανή πολιτική διαφήμιση έως την παράνομη χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ιδιαίτερα από ξένους παράγοντες. Επιθυμία μου είναι οι Ευρωπαίοι να αποφασίσουν ελεύθερα όταν βρεθούν μπροστά στην κάλπη. Αυτό θα εξασφαλιστεί μόνο αν τεθεί τέλος στη διαδικτυακή αναρχία όσον αφορά τους εκλογικούς κανόνες.

Η δέσμη μέτρων που υπέβαλε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελείται από τα εξής:

• Μια σύσταση σχετικά με τα δίκτυα εκλογικής συνεργασίας, τη διαφάνεια στο διαδίκτυο, την προστασία από επιθέσεις κατά της κυβερνοασφάλειας και την καταπολέμηση των εκστρατειών παραπληροφόρησης: τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να οργανώσουν εθνικά δίκτυα συνεργασίας των σχετικών αρχών (αρχές με αρμοδιότητα σε θέματα εκλογών, κυβερνοασφάλειας, προστασίας των δεδομένων και επιβολής της νομοθεσίας) και να ορίσουν ένα σημείο επαφής το οποίο θα συμμετέχει στο δίκτυο εκλογικής συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτόν οι αρχές θα έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν ταχύτατα τις δυνητικές απειλές, να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να εξασφαλίζουν τη γρήγορη και καλά συντονισμένη αντίδρασή τους.
• Η Επιτροπή συνιστά επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τις πολιτικές διαφημίσεις και την πολιτική στόχευση στο διαδίκτυο. Ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα, ιδρύματα και φορείς διοργάνωσης προεκλογικών εκστρατειών θα πρέπει να δημοσιοποιούν τα στοιχεία που αφορούν τις δαπάνες τους για τις διαφημιστικές τους εκστρατείες στο διαδίκτυο, αποκαλύπτοντας ποιο κόμμα ή ποια πολιτική ομάδα υποστήριξης βρίσκεται πίσω τις πολιτικές διαφημίσεις στο διαδίκτυο, καθώς και να δημοσιοποιούν στοιχεία σχετικά με τα κριτήρια στόχευσης που χρησιμοποιήθηκαν για τη διάδοση της πληροφορίας στους πολίτες. Στην περίπτωση που οι αρχές αυτές δεν τηρούνται, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιβάλουν κυρώσεις σε εθνικό επίπεδο.
• Οι εθνικές αρχές, τα πολιτικά κόμματα και τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των συστημάτων τους δικτύου και πληροφοριών από τις απειλές κατά της κυβερνοασφάλειας, με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές που αναπτύσσονται από τις εθνικές αρχές στο πλαίσιο της ομάδας συνεργασίας για τα συστήματα δικτύου και πληροφοριών μαζί με τον οργανισμό της ΕΕ για την κυβερνοασφάλεια και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
• Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα βοηθήσουν τις εθνικές αρχές, καθώς και τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα να τηρήσουν τις υποχρεώσεις που υπέχουν βάσει της ενωσιακής νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της εκλογικής διαδικασίας.Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Δεδομένων της ΕΕ εφαρμόζεται από τον Μάιο του 2018, καλύπτοντας και όλα τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα, καθώς και άλλους φορείς στο πλαίσιο της εκλογικής διαδικασίας, όπως είναι οι μεσίτες δεδομένων ή οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Έπειτα από την υπόθεση Cambridge Analytica, αλλά και γενικότερα από τον αυξανόμενο αντίκτυπο της πολύ εξειδικευμένης στόχευσης (micro–targeting) ψηφοφόρων που βασίζεται σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, η Επιτροπή εφιστά την προσοχή όλων των παραγόντων στις ευρωπαϊκές εκλογές σχετικά με τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την προστασία των δεδομένων.
• Μια νομοθετική τροπολογία κάνει πιο αυστηρούς τους κανόνες σχετικά με τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων. Η στοχευμένη αλλαγή του κανονισμού του 2014 σχετικά με τη χρηματοδότηση των κομμάτων θα επιτρέψει την επιβολή χρηματοοικονομικών κυρώσεων για την παράβαση των κανόνων προστασίας των δεδομένων που σκοπό έχει να επηρεάσει το αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών εκλογών. Οι κυρώσεις θα φτάνουν έως και το 5 % του ετήσιου προϋπολογισμού του συγκεκριμένου ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος ή ιδρύματος. Τις κυρώσεις θα επιβάλλει η Αρχή για τα Ευρωπαϊκά Πολιτικά Κόμματα και τα Ευρωπαϊκά Πολιτικά Ιδρύματα. Επιπλέον, τα κόμματα που διαπιστώνεται ότι έχουν διαπράξει παράβαση δεν θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση από τον γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά το έτος το οποίο επιβάλλεται η κύρωση.
• Ένας κανονισμός για τη συγκέντρωση πόρων και εμπειρογνωσίας στον τομέα της τεχνολογίας για την κυβερνοασφάλεια Για να είναι δυνατή η παρακολούθηση της διαρκώς μεταβαλλόμενης απειλής της κυβερνοασφάλειας, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός δικτύου κέντρων ικανοτήτων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας για την καλύτερη στόχευση και τον συντονισμό της διαθέσιμης χρηματοδότησης για τη συνεργασία στους τομείς της κυβερνοασφάλειας, της έρευνας και της καινοτομίας. Ένα νέο ευρωπαϊκό κέντρο ικανοτήτων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας θα διαχειρίζεται τη χρηματοδοτική υποστήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τον τομέα αυτόν και θα διευκολύνει τις κοινές επενδύσεις Ένωσης, κρατών μελών και κλάδου ώστε να δοθεί ώθηση στον ενωσιακό κλάδο της κυβερνοασφάλειας και να εξασφαλιστεί ότι τα αμυντικά μας συστήματα χρησιμοποιούν τεχνολογία αιχμής.

Τα μέτρα που προτείνονται σήμερα συμπληρώνουν άλλα μέτρα που έχει λάβει η Επιτροπή, όπως η θέση σε ισχύ των νέων κανόνων για την προστασία των δεδομένων, η ευρεία δέσμη μέτρων για την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας στην ΕΕ, η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, και οι συνεχιζόμενες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο.

Ιστορικό

Οι ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου του 2019 θα διεξαχθούν σ’ ένα πολύ διαφορετικό πολιτικό και νομικό περιβάλλον σε σύγκριση με το 2014. Όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στις εκλογές, ιδίως οι αρχές των κρατών μελών και τα πολιτικά κόμματα, πρέπει να αναλάβουν την ιδιαίτερη ευθύνη για την προστασία της δημοκρατικής διαδικασίας από ξένες παρεμβολές και παράνομες χειραγωγήσεις.

Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Δεδομένων ο οποίος ισχύει άμεσα από τις 25 Μαΐου 2018 προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα εργαλεία για την αντιμετώπιση περιστατικών παράνομης χρήσης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της εκλογικής διαδικασίας.

Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έχουν συμφωνήσει για την τροποποίηση της πράξης που διέπει τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με σκοπό να υπάρχει περισσότερη διαφάνεια όσον αφορά την εκλογή των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο κανονισμός σχετικά με το καθεστώς και τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και των ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων, όπως τροποποιήθηκε στις 3 Μαΐου του 2018, αυξάνει την προβολή, την αναγνώριση, την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και των ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων.

Επίσης, τον Φεβρουάριο του 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σύσταση στην οποία τονίζονται τα κυριότερα σημεία για την περαιτέρω βελτίωση της αποτελεσματικότητας κατά τη διεξαγωγή των εκλογών του 2019.

Οι προεκλογικές περίοδοι έχει αποδειχθεί ότι αποτελούν έναν ιδιαίτερα στρατηγικό και ευαίσθητο στόχο υβριδικών απειλών. Για τον λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος στην κοινή τους ανακοίνωση του Ιουνίου 2018 προσδιορίζουν τους τομείς στους οποίους θα πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για την αύξηση της ανθεκτικότητας και την ενίσχυση των ικανοτήτων αντιμετώπισης των υβριδικών απειλών.

Προκειμένου να εφοδιάσει την Ευρώπη με τα κατάλληλα εργαλεία για την αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε, τον Σεπτέμβριο του 2017, ευρεία σειρά μέτρων για να ενισχύσει την κυβερνοασφάλεια στην ΕΕ. Μεταξύ των μέτρων αυτών περιλαμβανόταν πρόταση για την ενίσχυση του οργανισμού της ΕΕ για την κυβερνοασφάλεια και τη θέσπιση νέου ευρωπαϊκού συστήματος πιστοποίησης που θα διασφαλίζει ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες μπορούν να χρησιμοποιούνται με ασφάλεια στον ψηφιακό κόσμο.

Επίσης, η Επιτροπή πρότεινε μια ευρωπαϊκή προσέγγιση για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο στην ανακοίνωσή της της 26ης Απριλίου 2018. Μεταξύ άλλων προτείνεται ένας αυτορρυθμιστικός κώδικας ορθής πρακτικής για τις διαδικτυακές πλατφόρμες και τον κλάδο της διαφήμισης ως ουσιαστικό βήμα για να εξασφαλιστεί ότι η προεκλογική εκστρατεία στο διαδίκτυο ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών θα χαρακτηρίζεται από διαφάνεια, δικαιοσύνη και αξιοπιστία. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες και ο κλάδος της διαφήμισης αναμένεται να συμφωνήσουν με τους εκπροσώπους των μέσων ενημέρωσης, της ακαδημαϊκής κοινότητας και των φορέων εξακρίβωσης γεγονότων επί του κώδικα ορθής πρακτικής σχετικά με την παραπληροφόρηση κατά τις επόμενες εβδομάδες και να ξεκινήσουν να τον εφαρμόζουν.

Περισσότερες πληροφορίες

Δικτυακός τόπος για την Κατάσταση της Ένωσης 2018

Ενημερωτικό δελτίο: Διασφάλιση ελεύθερων και δίκαιων ευρωπαϊκών εκλογών

Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη διασφάλιση ελεύθερων και δίκαιων ευρωπαϊκών εκλογών

Σύσταση της Επιτροπής σχετικά με τα δίκτυα εκλογικής συνεργασίας, τη διαφάνεια στο διαδίκτυο, την προστασία από επιθέσεις κατά της κυβερνοασφάλειας και την καταπολέμηση των εκστρατειών παραπληροφόρησης στο πλαίσιο της εκλογικής διαδικασίας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της εκλογικής διαδικασίας

Ενημερωτικό δελτίο: Προστασία των προσωπικών δεδομένων των Ευρωπαίων πολιτών στις εκλογές

Πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού σχετικά με τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων

Ενημερωτικό δελτίο: Οικοδόμηση ισχυρής κυβερνοασφάλειας στην Ευρώπη

Πρόταση κανονισμού της Επιτροπής για τη σύσταση του ευρωπαϊκού βιομηχανικού, τεχνολογικού και ερευνητικού κέντρου ικανοτήτων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας και του δικτύου εθνικών κέντρων συντονισμού

To δελτίο τύπου στον ιστότοπο της ΕΕ (Press Release in English)