Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, βάσει των κανόνων της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, μηχανισμούς δυναμικότητας ηλεκτρικής ενέργειας στο Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Πολωνία. Η Επιτροπή έκρινε ότι τα μέτρα θα συμβάλουν στην ασφάλεια του εφοδιασμού διαφυλάσσοντας ταυτόχρονα τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά.

Η Επίτροπος Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ, δήλωσε: «Οι μηχανισμοί δυναμικότητας μπορούν να συμβάλουν στην ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια, αλλά πρέπει να είναι σχεδιασμένοι έτσι ώστε να αποφεύγονται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στις αγορές ενέργειας. Είμαι ευτυχής που η στενή συνεργασία μας με τις εθνικές αρχές μάς έδωσε τη δυνατότητα να εγκρίνουμε σήμερα καλά σχεδιασμένους μηχανισμούς δυναμικότητας σε έξι χώρες της ΕΕ, οι οποίοι θα στηρίξουν τον ανταγωνισμό μεταξύ όλων των δυνητικών παρόχων δυναμικότητας προς όφελος των καταναλωτών και της ευρωπαϊκής ενεργειακή αγοράς.»

Οι μηχανισμοί δυναμικότητας έχουν σημαντικό σκοπό την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια, ωστόσο, εάν δεν είναι σωστά σχεδιασμένοι μπορεί να προκαλέσουν αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές, να παρέχουν αθέμιτο πλεονέκτημα σε ορισμένους φορείς εκμετάλλευσης ενέργειας και να παρεμποδίσουν τις ροές ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Γι΄αυτό, η Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες εθνικές αρχές, αξιολόγησε έξι μηχανισμούς στο Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Πολωνία προκειμένου να βεβαιωθεί ότι αυτοί πληρούν τα αυστηρά κριτήρια που ορίζουν οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ιδίως οι κατευθυντήριες γραμμές του 2014 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή έλαβε επίσης υπόψη στοιχεία από την τομεακή έρευνα που διενήργησε το 2016 για τις κρατικές ενισχύσεις όσον αφορά τους μηχανισμούς δυναμικότητας. Οι σημερινές αποφάσεις συμπληρώνουν τη στρατηγική Ενεργειακής Ένωσης της Επιτροπής για την παροχή ασφαλούς, βιώσιμης και ανταγωνιστικής ενέργειας στην Ευρώπη.

Ακόμη, όμως, και αν οι μηχανισμοί δυναμικότητας είναι καλά σχεδιασμένοι, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα, έχει αναληφθεί σημαντικό νομοθετικό έργο για την αντιμετώπιση των αδυναμιών της αγοράς και του ρυθμιστικού πλαισίου, οι οποίες περιορίζουν τα κίνητρα που ωθούν τους φορείς εκμετάλλευσης ενέργειας να επενδύουν σε δυναμικότητα ηλεκτρικής ενέργειας και να διαφυλάσσουν την ασφάλεια του εφοδιασμού. Η δέσμη μέτρων της Επιτροπής «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» του Νοεμβρίου 2016, η οποία αποτελεί βασική πρόταση για την τήρηση των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, συζητείται επί του παρόντος από τους συννομοθέτες. Η εν λόγω δέσμη περιλαμβάνει έναν νέο σχεδιασμό της αγοράς με σκοπό τη δημιουργία των κατάλληλων κινήτρων για επενδύσεις και για την περαιτέρω ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Όταν η δέσμη εγκριθεί, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ευθυγραμμίζουν όλα τα υφιστάμενα μέτρα τους για τις κρατικές ενισχύσεις με κάθε σχετική μελλοντική νομοθεσία.

Οι μηχανισμοί δυναμικότητας που εγκρίνονται σήμερα

Οι έξι μηχανισμοί δυναμικότητας που εγκρίνονται σήμερα αφορούν περισσότερο από τον μισό πληθυσμό της ΕΕ. Περιλαμβάνουν ένα φάσμα διαφορετικών μέτρων, τα οποία προσαρμόζονται στις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε κράτους μέλους, όπως στρατηγικές εφεδρείες, μηχανισμούς που καλύπτουν ολόκληρη την αγορά και μέτρα ειδικά για την προώθηση της απόκρισης της ζήτησης.

 Συστήματα απόκρισης της ζήτησης

Στις περιπτώσεις της Γαλλίας και της Ελλάδας, η Επιτροπή ενέκρινε μηχανισμούς δυναμικότητας που προωθούν ειδικά την απόκριση της ζήτησης. Τα συστήματα απόκρισης της ζήτησης αποζημιώνουν τους πελάτες που μειώνουν την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας τις ώρες που η ηλεκτρική ενέργεια δεν επαρκεί. Το πλεονέκτημα αυτών των συστημάτων είναι ότι οι φορείς εκμετάλλευσης υποδομών απόκρισης της ζήτησης μπορεί να είναι σε θέση να αντιδρούν ταχύτερα από ό, τι οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, η μείωση της κατανάλωσης είναι πιο οικολογική από την παραγωγή επιπλέον ηλεκτρικής ενέργειας, και τα συστήματα αυτά μπορούν να καταστήσουν περιττή την κατασκευή πρόσθετων σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Γαλλία απέδειξε ότι το σύστημα αυτό είναι απαραίτητο για την περαιτέρω τόνωση του τομέα απόκρισης της ζήτησης στη χώρα, όπου είναι δυνατόν να σημειωθεί εξαιρετική αύξηση της ζήτησης κατά τη διάρκεια ψυχρών καιρικών συνθηκών Στην περίπτωση της Ελλάδας, το υφιστάμενο σύστημα έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της δύσκολης κατάστασης στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας στις εξαιρετικά ψυχρές περιόδους τον Δεκέμβριο του 2016 και τον Ιανουάριο του 2017, και συνεπώς το μέτρο μπορεί να εφαρμοστεί ξανά στο άμεσο μέλλον.

Και τα δύο μέτρα είναι προσωρινά ενώ, μέσω τακτικών και ανταγωνιστικών προσκλήσεων υποβολής προσφορών, θα στηριχθεί ο περιορισμός του κόστους.

Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα μέτρα είναι σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων. Η απόφαση αυτή ακολουθεί την έγκριση εκ μέρους της Επιτροπής ενός ειδικού συστήματος στήριξης της απόκρισης της ζήτησης στη  Γερμανία το 2016, με βάση τα ίδια κριτήρια.

Στρατηγικές εφεδρείες

Στις περιπτώσεις του Βελγίου και της Γερμανίας, η Επιτροπή ενέκρινε στρατηγικές εφεδρείες. Με τις στρατηγικές εφεδρείες, διατηρείται ορισμένη δυναμικότητα παραγωγής εκτός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό τη χρησιμοποίησή της μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Μπορεί να είναι αναγκαίες για την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια όταν οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας διανύουν μεταβατικές περιόδους ή υπόκεινται σε μεταρρυθμίσεις και πρέπει να προστατευθούν από τον κίνδυνο σοβαρής κρίσης εφοδιασμού.

Τόσο το Βέλγιο όσο και η Γερμανία έχουν σαφώς προσδιορίσει και ποσοτικοποιήσει τους κινδύνους σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού που πρέπει να αντιμετωπίζουν οι εφεδρείες. Στην περίπτωση του Βελγίου, η εφεδρεία χρειάζεται για τον μετριασμό των κινδύνων που σχετίζονται με τον εφοδιασμό λόγω της υψηλής εξάρτησης της χώρας από απαρχαιωμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις, καθώς και από εισαγόμενη ηλεκτρική ενέργεια. Στην περίπτωση της Γερμανίας, η εφεδρεία είναι αναγκαία για την ασφάλεια εφοδιασμού κατά την τρέχουσα περίοδο μεταρρύθμισης της γερμανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και για τη διαχείριση της σταδιακής κατάργησης της πυρηνικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Και οι δύο εφεδρείες έχουν προσωρινό χαρακτήρα και θα καταργηθούν όταν διευθετηθεί η κατάσταση της σχετικής αγοράς. Τέλος, για τις στρατηγικές εφεδρείες προκηρύσσονται τακτικές, ανταγωνιστικές προσκλήσεις υποβολής προσφορών ανοικτές σε όλα τα είδη παρόχων δυναμικότητας, συμπεριλαμβανομένης της απόκρισης της ζήτησης, ώστε να διασφαλίζεται αποτελεσματικός ανταγωνισμός και περιορισμός του κόστους.

Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και τα δύο μέτρα είναι σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων.

Μηχανισμοί δυναμικότητας που καλύπτουν ολόκληρη την αγορά

Στις περιπτώσεις της Ιταλίας και της Πολωνίας, η Επιτροπή έχει επιτρέψει μηχανισμούς δυναμικότητας που καλύπτουν ολόκληρη την αγορά. Αυτοί μπορεί να είναι αναγκαίοι όταν οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά προβλήματα όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού. Στο πλαίσιο ενός μηχανισμού δυναμικότητας για ολόκληρη την αγορά, οι πάροχοι δυναμικότητας μπορούν να λαμβάνουν ενίσχυση για να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια ή, στην περίπτωση των φορέων εκμετάλλευσης υποδομών απόκρισης της ζήτησης, για να μειώνουν τη δική τους κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

Τόσο η Ιταλία όσο και η Πολωνία έχουν σαφώς ταυτοποιήσει και ποσοτικοποιήσει τους κινδύνους σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού, λαμβάνοντας επίσηςυπόψη ενδεχόμενες εισαγωγές από γειτονικές χώρες. Η Ιταλία απέδειξε ότι η αγορά κινδυνεύει να χάσει σημαντική ποσότητα δυναμικότητας, ενώ φαίνεται απίθανο να πραγματοποιηθούν νέες επενδύσεις, καθώς οι επενδυτές δεν μπορούν να έχουν επαρκή απόδοση από τις πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας. Ομοίως, η Πολωνία απέδειξε ότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας εμφανίζει αδυναμίες λόγω των οποίων οι τιμές δεν αποτελούν κίνητρο ώστε οι φορείς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας να διατηρήσουν την υφιστάμενη δυναμικότητα στην αγορά ή να επενδύσουν σε νέα δυναμικότητα.

Και οι δύο μηχανισμοί στην Ιταλία και την Πολωνία είναι ανοιχτοί σε όλα τα είδη παρόχων δυναμικότητας, όπως, απόκριση της ζήτησης, υφιστάμενες και νέες δυναμικότητες, ημεδαποί και αλλοδαποί πάροχοι. Επιπλέον, τα μέτρα θα διατηρούν υπό έλεγχο το κόστος για τους καταναλωτές χάρη σε τακτικές, ανταγωνιστικές δημοπρασίες για την ανάθεση συμβάσεων δυναμικότητας. Παράλληλα, τόσο η Ιταλία όσο και η Πολωνία δεσμεύονται να πραγματοποιήσουν μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.

Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και τα δύο μέτρα είναι σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων. Η απόφαση αυτή ακολουθεί την έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των μηχανισμών δυναμικότητας στη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία και τη Βόρειο Ιρλανδία με βάση τα ίδια κριτήρια.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.